Ajax speelde tegen Benfica met ‘de beste elf’, zoals we die al het hele jaar in kunnen vullen als alle spelers fit zijn. Op één speler na natuurlijk: Andre Onana in de goal in plaats van Remko Pasveer. Het maakt de uitschakeling misschien des te pijnlijker, omdat Ajax geen sleutelspelers miste en op volle kracht opereerde.

Erik ten Hag had het voor de wedstrijd over ‘tactische accenten die net wat anders zouden liggen’ dan tijdens de heenwedstrijd in Lissabon. In de praktijk betekende dit dat Daley Blind wat verder nog achter speelde om hem minder kwetsbaar te maken bij counters van Benfica. En dat Ryan Gravenberch verder naar de zijlijn speelde om zo wat vaker vrij te komen in de ruimte waar Blind normaal gesproken vaak is te vinden.

Het waren accenten zonder grote invloed op de wedstrijd. Uiteindelijk had Ajax heel veel de bal, schoot het relatief vaak, maar werd het toch uitgeschakeld in de achtste finale van de Champions League. We blikken terug op Ajax - Benfica aan de hand van de passmaps en Expected Goals, verkregen via 11tegen11.

Passmaps
Dit was een duel waarin Ajax grote delen van de wedstrijd op de helft van de tegenstander speelde. In totaal had de ploeg bijna 69 procent balbezit, veroverde het de bal 22 keer in de laatste dertig meter van het veld en kwam in totaal tot bijna zeshonderd passes.

Je koopt er achteraf niets voor, maar het is een feit dat Ajax zowel in balbezit en in de omschakeling goed voor elkaar had. Vooral dat laatste was de laatste weken een hoofdpijndossier, maar Benfica werd uit snelle counters nauwelijks gevaarlijk. Uiteindelijk is de wedstrijd verloren op onderdelen als het verdedigen van spelhervattingen en het creëren van echt grote kansen.

De passmap die we hieronder zien, is herkenbaar en wijkt niet veel af van de passmap die we zouden kunnen zien thuis tegen RKC of uit bij sc Heerenveen. Het valt op hoe dichtbij de goal van Benfica alle spelers relatief gezien aan de bal kwamen.

Dit zien we vooral terug bij de twee aanvallende middenvelders. Omdat Gravenberch en Steven Berghuis zich niet veel met de opbouw hoefden te bemoeien, kwamen zij bijna op gelijke hoogte met spits Sébastien Haller in balbezit. Vooral Berghuis had moeite zich te onderscheiden, daar waar Gravenberch misschien wel zijn beste wedstrijd speelde in de Champions League dit seizoen.

Expected Goals
Al dat balbezit ten spijt, creëerde Ajax niet wezenlijk meer doelgevaar dan Benfica. Volgens het model van 11tegen11 lagen de Expected Goals-totalen zeer dicht bij elkaar: 0.97 om 0.95, waarbij vrijwel al het gevaar van Benfica in één slecht verdedigde vrije trap ligt…

De grafiek hieronder brengt het contrast tussen beide ploegen goed in beeld. Ajax probeerde het de hele wedstrijd lang met losse flodders, wat steeds een klein knikje omhoog geeft. Benfica komt er bijna niet uit, maar als het dan voor de goal komt, is het ook meteen erg gevaarlijk.

Dat Ajax vooral met hagel schoot, wordt geïllustreerd door de volgende statistiek: in de 36e minuut schoot het voor het laatst een bal tussen de palen. Benficakeeper Odisseas Vlachodimos had zijn handschoenen in de rust dus ook in de kleedkamer kunnen laten liggen.

Onder leiding van Nicolás Otamendi hield Benfica de weg naar echt goede schotlocaties dicht. Dat blijkt duidelijk uit het veldje hieronder. Ajax laat vele kleine stipjes aantekenen, maar komt nooit tot een grote kans in de vijfmeter.

Nog een ander vervelend feitje: alle vier de schoten van Benfica kwamen voort uit spelhervattingen. Dat betekent dus dat Ajax geen enkel schot uit open spel toeliet, maar de wedstrijd toch verloren ging omdat het op een cruciaal moment een indirecte vrije trap niet goed verdedigde.

En natuurlijk is het tegendoelpunt op het conto van Onana te schrijven. Tegelijkertijd laat Jurriën Timber veel te makkelijk los als Darwin Núñez aanzet om te koppen, al weten we niet hoe de communicatie op het veld verliep. Het zijn hoe dan ook dit soort details die voor deze uitschakeling zorgden.

Blind zei na afloop van de wedstrijd dat ‘in de groepsfase veel balletjes net goed vielen.’ Tijdens Ajax - Benfica viel het balletje net te vaak niet goed. Toch was dit geen totale wanprestatie waarbij Ajax door de ondergrens zakte. Er werden heel veel aspecten van de speelstijl van Ten Hag ook goed uitgevoerd, maar onderaan de streep is Ajax weer uitgeschakeld tegen een andere Europese subtopper.

De doelstelling van Ajax om de Europese top aan te vallen kan daarom als mislukt worden beschouwd. Met uitschakelingen tegen Valencia, Atalanta, Getafe, AS Roma en Benfica is de analyse achteraf simpel, maar wel hard: Ajax is niet meer dan Europese subtop. Het seizoen 2018/2019 was de uitzondering en niet de regel, hoe graag we dat ook allemaal anders zouden willen zien.

Ajax heeft niet lang om te rouwen, want zondag staat de belangrijkste thuiswedstrijd van het jaar op het programma. Het door corona geplaagde Feyenoord komt – waarschijnlijk zonder trainer Arne Slot in de dug-out – op bezoek.

De focus moet nu op de competitie, want de voorsprong op PSV bedraagt slechts twee punten. Ajax moet in de resterende maanden zorgen dat de uitschakeling tegen Benfica achteraf gezien slechts een smetje blijkt te zijn en niet de aanzet tot een rampseizoen zonder prijzen.