Na de eerdere 5-0-oorwassing in de Johan Cruijff Arena paste PSV-trainer Roger Schmidt zich in tactisch opzicht aan. Normaal gesproken verdedigt PSV in een 4-4-2-formatie, maar dit werd ingewisseld voor een 4-3-3-formatie.

Hoewel dit aanvallender klinkt, was de omzetting in de praktijk een stuk behoudender. De voorste lijn bestond uit drie spelers, in plaats van vier. En als het mis ging, had PSV altijd nog zeven man achter de bal, in plaats van zes. Daarnaast gaven de voorste drie spelers een stuk minder druk bij de opbouw van Ajax, dan PSV eerder dit seizoen deed in de Johan Cruijff Arena. Onderstaande afbeelding illustreert dit.

De linies van PSV in een 4-3-3-formatie. © ESPN

Het leverde een wedstrijd op die een stuk minder open was dan normaal, maar waarin Ajax wel meer kansen creëerde dan PSV. Na een hoop heisa om een bal die wel of niet over de zijlijn was, stond er toch een 1-2-overwinning op het scorebord. We blikken terug op PSV - Ajax aan de hand van de passmaps en Expected Goals, verkregen via 11tegen11.

Passmaps
De drie aanvallers en drie middenvelders van PSV hadden vooral als doel om het midden van het veld af te sluiten. Wanneer Ajax een bal naar de zijkant speelde, werd er door PSV meteen druk op de bal gegeven. Omdat PSV nog nooit in deze formatie had gespeeld, kwam dit als een verrassing voor Ajax, zo gaf ook trainer Erik ten Hag aan na de wedstrijd. Hierdoor zagen we een openingsfase met weinig kansen.

Uiteindelijk lag de oplossing tegen deze verdedigende formatie toch ook in het midden van het veld. Door de bal tussen de twee rijtjes van drie PSV’ers door te spelen, om vervolgens de bal vanuit die positie weer vooruit te spelen.

Hierbij was een belangrijke rol weggelegd voor Noussair Mazraoui, die een paar keer de bal in het midden van het veld kwam ophalen, maar ook voor Steven Berghuis. De aanvallende middenvelder herkende een paar keer het juiste moment om zich in te laten zakken en zo toch aan de bal te komen, hoewel het in het midden van het veld behoorlijk druk was. Dit wordt geïllustreerd op onderstaande foto.

Berghuis weet de ruimte te vinden op het drukke middenveld. © ESPN

Vanwege de aanpassingen van PSV had Ajax moeite om de middenvelders en de aanvallers te bereiken, zo zien we aan de passmap. De twee vaakst voorkomende passes waren die van Jurriën Timber naar Lisandro Martínez en weer terug. Dit betekent niet dat beide centrale verdedigers schuld hebben aan het spelbeeld. Het was gewoon heel moeilijk om de pass vooruit te spelen.

Vooral Martínez speelde in opbouwend opzicht juist een dijk van een wedstrijd, met veel risico in zijn passing vooruit, hoe moeilijk dat soms ook was. We zien aan de passmap ook dat hij de meeste passes gaf, voor de meeste passing vooruit zorgde en verantwoordelijk was voor de meeste ‘xG-chain’. Dat laatste begrip betekent dat hij volgens het model van 11tegen11 het vaakst betrokken was bij aanvallen die gevaarlijk werden.

Expected Goals
De verdedigende aanpak van PSV leverde op het oog een neutrale wedstrijd op, met name in de openingsfase, waarin het aftasten was van beide kanten. Toch blijkt uit het totaal aantal Expected Goals dat Ajax over de gehele wedstrijd meer kansen afdwong dan PSV. Uit open spel creëerde het bijna drie keer zoveel mogelijkheden als de ploeg uit Eindhoven.

Brian Brobbey scoorde zijn derde goal sinds zijn terugkomst uit Duitsland. Hij deed dit in slechts 106 minuten, wat neerkomt op 2.55 doelpunten per negentig minuten. Dit is natuurlijk niet vol te houden, maar als we kijken naar het aantal Expected Goals per negentig minuten (0.65), dan is dat ook behoorlijk knap. Dit betekent dat Brobbey erg vaak in goede positie komt om te scoren en ook wordt gevonden door zijn teamgenoten.

In statistiekentermen heet 106 minuten speeltijd een ‘small sample’, waarbij het totaal aantal minuten te laag is om te zeggen of die 0.65 Expected Goals per negentig minuten ook over een langere termijn vol te houden is. Des te zuurder dat Brobbey nu zes weken uitgeschakeld is met een blessure…

Uit het veldje hieronder blijkt duidelijk welke ploeg beter was in Eindhoven, namelijk Ajax. De Amsterdammers schoten vaker van PSV en deden dit tevens vaker van binnen de zestien en binnen de vijfmeter. Daarnaast creëerde Ajax meer Expected Goals. De aanvallende productie van PSV kwam pas op gang in het laatste deel van de wedstrijd, na de goal van Mazraoui.

Of de bal voorafgaand aan de 1-2 over de lijn was of niet, laten we even over aan de praatprogramma’s en de mensen bij de (online) koffieautomaat. Wat overeind blijft, is dat als één ploeg het verdiende om deze wedstrijd te winnen, het Ajax was.

Ajax won voor het eerst sinds 20 maart 2016 een competitiewedstrijd op bezoek in Eindhoven en staat weer bovenaan. Wel zijn er door de blessure van Brobbey directe zorgen om de spitspositie, waarbij het misschien wel goed uitkomt dat er dit weekeinde geen competitievoetbal is. Danilo maakte tegen PSV wederom geen goede indruk en lijkt zowel door de technische staf als supporters gewogen en te licht bevonden.

Ivoorkust doet het prima op de Afrika Cup, wat betekent dat Haller voorlopig nog even weg is. Moet Davy Klaassen dan in de spits? Of Dusan Tadic in de punt en schuiven met Antony en Berghuis in de linie daarachter? Misschien toch maar Danilo als nummer negen?

Genoeg vragen voor de technische staf. Voorlopig kan Ajax even een weekeinde uitrusten en genieten van de veroverde koppositie. De volgende wedstrijd is thuis tegen Heracles, waar Ajax eerder nog punten tegen verspeelde.