Is er iets ongrijpbaarders dan ‘vorm’ in het voetbal? Na het trage, voorspelbare voetbal van vorige week op bezoek bij FC Twente, liet Ajax afgelopen zondag weer een heel ander niveau zien. In de Johan Cruijff Arena werd Vitesse negentig minuten lang op een gecontroleerde wijze naar de slachtbank geleid.

Een paar dingen vielen op, waaronder de combinaties tussen Noussair Mazraoui en Antony, het spel van Davy Klaassen en de vraag of Edson Álvarez nou zoveel beter was dan normaal? We blikken terug op de eclatante 5-0 overwinning aan de hand van de passmaps en Expected Goals, verkregen via @11tegen11.

Passmaps
Ajax begon voortvarend aan de wedstrijd. In een tempo vergelijkbaar met het eerste kwartier van NEC-thuis werd Vitesse in de openingsfase meteen al op de pijnbank gelegd. Met name de combinaties tussen Mazraoui en Antony vielen op, wat we ook terug zien aan de gemiddelde positie en de passing van beide spelers in de passmap.

De dikke lijn tussen back en buitenspeler kan een teken zijn dat de opbouw niet goed loopt, omdat de back de bal alleen maar langs de lijn naar de buitenspeler kan spelen. In dit geval is dat niet zo, omdat beide spelers gemiddeld gezien erg aan de binnenkant aan de bal kwamen en niet aan de zijlijn.

We zien verder dat Ryan Gravenberch zich als een halve nummer tien lekker kon uitleven aan de linker-binnenkant en - water is nat - dat Daley Blind van alle Ajacieden de meeste ballen vooruit speelde.

Klaassen was weer Klaassen; weinig passes, weinig aan de bal, wel weer een goaltje. Van de blonde aanjager mag je altijd verwachten dat hij 1 op 3 zal lopen in een seizoen. Niet toevallig was dit ook zijn eerste Eredivisiegoal in zijn derde competitiewedstrijd van het seizoen. Dit staat ook ongeveer in verhouding tot zijn 72 treffers in 235 Ajaxwedstrijden in totaal.

Dan nog even over Álvarez. Die kopte een balletje binnen (prima assist van Bazoer!) en schoot nog op de lat, vlak voor de 3-0. In de algemene perceptie speelde hij dus een stuk beter dan normaal. In werkelijkheid speelde hij eigenlijk de wedstrijd die hij altijd speelt: in de passing veel ballen breed of terug, maar wel heel scherp om de omschakeling van de tegenstander eruit te halen en spijkerhard in de duels. Álvarez zette bijvoorbeeld van alle Ajacieden het vaakst een tackle in en had hierin een succespercentage van honderd procent.

Hieronder zijn alle passes van Álvarez in kaart gebracht, waarbij een rode pijl staat voor een pass die niet aankwam, een grijze pijl voor een pass die wel aankwam en een groene pijl voor een aangekomen pass die de bal ten minste 25 procent dichter bij het doel van de tegenpartij bracht.

Expected Goals
Scoren met je eerste schot op doel is altijd lekker. De vroege goal van Antony bleek het startschot voor een ontzettend dominante wedstrijd, wat ook blijkt uit de grafiek hieronder. Met name de gele lijn van Vitesse is fijn om te bekijken: het hyper-offensieve spel van Ajax leidde er niet toe dat de Arnhemmers iets konden creëren in de omschakeling. Mede dus door het sloperswerk van Álvarez op het middenveld en het duo Jurriën Timber – Lisandro Martinez achterin.

Na rust (en tegen een andere verdedigende formatie van Vitesse; niet langer vijf verdedigers, maar vier) ging het iets minder hard met zowel de goals als de kansen. Onderaan de streep blijft een vreselijk goede score staan van iets meer dan vier Expected Goals, tegenover minder dan één voor Vitesse.

“Het had wel 10-0 of 11-0 kunnen zijn,” stelde NOS-verslaggever Jan Roelfs in een interview na de wedstrijd tegen Timber. Op zich niet onwaar; het had 11-0 kunnen zijn, Ajax schoot immers vaker dan elf keer.

Alleen is niet elk schot een even grote kans. Volgens het model van 11tegen11 waren vier goals de meest waarschijnlijke uitkomst van de kansen. Zo blijkt dat afwerken een stuk moeilijker kan zijn dan het lijkt! Iets waar Sébastien Haller na deze wedstrijd over mee kan praten. Overigens roemt Timber in het interview terecht de samenwerking met Álvarez en Martinez. Kan leuk zijn om terug te kijken!

Het is makkelijk om te wennen aan een Ajax dat zo dominant is tegen de nummer vier van de Eredivisie en de bekerfinalist van vorig seizoen. Hoewel trainer Erik ten Hag wil dat dit niveau de maatstaf wordt, zal het niet veel vaker voorkomen dat een ploeg uit de subtop zo van het kastje naar de muur wordt gespeeld. Al wilde Ajax zich natuurlijk revancheren voor vorig weekend en zat er nog wat vermoeidheid in de benen bij de Arnhemmers van afgelopen donderdag, toen Vitesse het Belgische Anderlecht versloeg en het hoofdtoernooi van de Conference League haalde.

De hamvraag na dit soort oorwassingen in de Eredivisie blijft altijd: kan dit ook in de Champions League? Blind als linksback? Een centrum dat gemiddeld kleiner is dan 1.80 meter? Álvarez op het middenveld? Gelukkig voor alle nieuwsgierige Ajacieden hebben we daar relatief snel een antwoord op. Nadat alle internationals zijn teruggekeerd van interlandverplichtingen speelt Ajax nog uit tegen hekkensluiter PEC Zwolle en dan moet het gebeuren in de Champions League, uit bij Sporting Lissabon.