Door Erik Elias 

Vitesse is normaal gesproken een lastig te bespelen tegenstander voor Ajax, maar daar was in deze wedstrijd niks van te merken. Voor beide ploegen stond de positie op de ranglijst al vast en dat zag je terug in het veld, met name bij de thuisploeg. Het verschil tussen deze wedstrijd en de KNVB-bekerfinale was immens. Van het felle druk zetten en snelle omschakelen was weinig te merken bij de ploeg van trainer Thomas Letsch. 

Ajax won mede daarom gemakkelijk. Als we de schotenverhouding en de kwaliteit van de kansen erbij pakken, was dat ook meer dan verdiend. We behandelen het allemaal in deze terugblik aan de hand van de passmaps, Expected Goals, halfspaces en Zone 14 plots, verkregen via @11tegen11.

Passmaps
Ajax speelde in balbezit in een iets andere bezetting dan normaal. De 4-2-3-1 werd ingeruild voor een 4-3-3 met de punt naar achteren, waarbij Ryan Gravenberch als ‘zes’ stond opgesteld en Mohammed Kudus en Jurgen Ekkelenkamp als halfspelers.

Het gaat in deze stukken nogal eens over de backs, omdat die belangrijk zijn in de speelwijze van trainer Erik ten Hag. Tegen Vitesse viel op dat Jurriën Timber vaak aan de binnenkant kwam te spelen in de opbouw, waardoor er een vierkant op het middenveld ontstond met Timber en Gravenberch als controleurs en Kudus en Ekkelenkamp als ‘tienen’.

Dit zien we ook terug in de passmap, waarin Timber een gemiddelde positie krijgt die je normaal gesproken van een middenvelder zou verwachten. Ekkelenkamp neemt de rol van Davy Klaassen (dichtbij Sébastien Haller, weinig balcontacten) geruisloos over, terwijl Kudus zich iets vaker liet zien op het middenveld.

Ook sleept Ekkelenkamp de ‘most progressive passing received’ in de wacht, terwijl Gravenberch de speler was die de meeste passing vooruit verzorgde. Verder was het ook een relatief rustige wedstrijd voor aanvoerder Dusan Tadic, die tegen zijn gewoonte in niet één van de ‘awards’ aan de linkerkant in de wacht sleept.

Het levert de vraag op wat Ten Hag meeneemt richting volgend seizoen. Als Timber en Devyne Rensch als backs gaan spelen, komt er dan weer een plekje vrij voor Perr Schuurs in het centrum? En wordt die dan bijgestaan door Daley Blind of Lisandro Martínez? Of gaat Ajax met twee linkspoten in het centrum spelen? Feit is dat de kampioen met Rensch op linksback en Timber op rechtsback bezig is aan een reeks uitstekende wedstrijden, maar of het ook op Europees niveau kan?

Allemaal vragen waar we pas in augustus of zelfs veel later een antwoord op hebben. Hoe de puzzel uiteindelijk in elkaar valt, is zelfs voor Ten Hag altijd een raadsel. Wie had immers gedacht dat Rensch en Timber dit seizoen bij elkaar 57 wedstrijden in Ajax 1 zouden spelen…

Expected Goals
Ajax won dus overtuigend en het aantal doelpunten kwam grofweg overeen met de berekeningen van het model van @11tegen11: Vitesse één en Ajax drie. De enige echt grote kans voor Vitesse was ook meteen hun enige goal.

Deze ontstond door het zoveelste onhandige momentje van Schuurs dit seizoen, waarbij moet worden aangetekend dat de 0-2 ook bij een goede interceptie en dribbel van de Limburger begon. Het is de centrale verdediger Schuurs in een notendop: aan de bal prima, verdedigend een tikkie onzeker.

Opvallend om te zien in de afbeelding hieronder is het verschil van de schotlocaties. Daar waar Ajax vooral van binnen de zestien- en zelfs de vijfmeter schoot, daar schoot Vitesse vooral van buiten het penaltygebied. Dit heeft natuurlijk een direct verband met het aantal Expected Goals. Doordat Ajax meerdere keren van dichtbij schoot, ligt het verwachte aantal doelpunten meteen een stuk hoger.

Halfspaces en Zone 14
Dat Ajax niet met een echte linksbuiten en ook niet met een echte linksback speelde, zien we terug in de halfspace-map. Bijzonder weinig passes gingen naar de linkerbuitenkant, simpelweg omdat daar af en toe niemand te vinden was, met zowel Rensch als Tadic vaak spelend aan de binnenkant.

Bij de passes van Vitesse valt op dat het bij hen vooral niet over de linkerkant ging. In theorie lag juist daar de ruimte in de rug van Timber in de omschakeling, maar die ruimte werd niet of nauwelijks benut, mede omdat Ajax iets meer dan zestig procent balbezit had en goed druk zette na balverlies.

Het beeld aan de linkerkant wordt nog meer versterkt door de afbeelding hieronder. Er werden maar weinig ballen breed gespeeld naar de zijlijn, terwijl er veel vaker de diepte werd gezocht. Een positieve ontwikkeling, omdat vooruit de kortste weg naar de goal is. Ook weer zo’n interessante vraag richting volgend seizoen: als Rensch (of Owen Wijndal) aan de binnenkant komt te spelen, wat gebeurt er dan met Tadic?

Ten Hag verwoordde het mooi tegenover de NOS na afloop. Op het moment dat het spanningsveld weg is, krijg je nooit de beste wedstrijden, maar Ajax deed wel de ‘job’ en haalde drie punten weg. Waarbij ook opgemerkt moet worden dat voor Vitesse de pijp ook echt leeg was, na een zwaar seizoen waarin het Europees voetbal én de bekerfinale haalde.

De teller blijft steken op meer dan honderd goals en de meeste punten voor Ajax in één seizoen in de 21ste eeuw. Qua voetbal was er misschien nog af en toe wat op aan te merken, met name voor de winterstop. Maar qua resultaat kunnen we nationaal gezien spreken van een absoluut topseizoen.