Door Erik Elias

Als je op de bank zit bij een ploeg die alles wint, wat doe je dan als je het veld in komt? Dan wil je jezelf laten zien. De invallers aan Ajaxzijde namen dit tegen ADO Den Haag wel erg letterlijk. Niet zelden werd er voor eigen eer en glorie op doel geschoten, in plaats van de bal breed te leggen voor een nog betere kans.

We zien om die reden een duidelijk verschil tussen de eerste helft en de tweede helft. Verder heel erg veel balbezit en passes. We blikken terug aan de hand van de passmaps, Expected Goals, halfspaces en Zone 14 plots, verkregen via @11tegen11!

Passmaps
Natuurlijk is ADO kwalitatief minder dan Ajax, maar van een duidelijk tactisch plan was bij de gasten uit de Hofstad weinig te zien. Er werd niet of nauwelijks druk op de bal gezet, maar ook niet compact verdedigd op eigen helft.

Ajax-uit lijkt voor veel ploegen uit het rechterrijtje van de eredivisie nog steeds op een bezoekje aan de tandarts: vervelend, maar je moet toch. Gewoon je tijd uitzitten en weer naar huis. Jammer, want ook Ajax heeft op de lange termijn meer aan een ploeg met een goed tactisch plan die met het mes tussen de tanden speelt. 

We zien om die reden dikke, dikke bollen in de passmap, met name achterin. Het ‘blok van vier’, met wederom de combinatie Daley Blind – Ryan Gravenberch op het middenveld, had eigenlijk de hele avond vrij spel.

Klasbak Blind liet zelfs de meeste passes door één speler in een eredivisiewedstrijd sinds 2014 noteren. Een signaal dat Ajax geen strobreed in de weg werd gelegd, met een duidelijke veldmaarschalk die van achteruit het spel verdeelde.

Het gaat in deze stukken vaak over ‘progressive passing’ en ‘progressive passing received’, omdat beide belangrijke factoren zijn in het spel van Ajax. In deze wedstrijd zijn die twee awards aan de linkerkant van de passmap (niet verassend) voor Blind en het goed spelende aanspeelpunt Brian Brobbey.

De award voor ‘most xG chain’ is wat technischer. Deze metriek geeft elke speler die deel uitmaakt van een aanval die leidt tot een kans een score. Deze score geeft aan hoe belangrijk die speler was voor het totstandkomen van de aanval. Als je alle scores bij elkaar optelt, kan reken je uit hoe belangrijk een speler was voor het aanvallende spel van een ploeg. Bij Ajax was dat volgens het model van @11tegen11 rechtsback Devyne Rensch. 

Aan de ene kant bijzonder voor een verdediger. Aan de andere kant is de rechtsback in dit systeem van Erik ten Hag bijna een nummer tien die ook veel in de zestien mag opduiken, met name tegen ploegen als ADO. Met één goal en twee assists liet Rensch zich flink gelden. Een boeiende vraag daarom: wat gebeurt er als Noussair Mazraoui terugkeert van zijn mysterieuze oogblessure?

Dan nog even de dynamische passmap, waarin we met name in de eerste helft kunnen zien hoe vaak Rensch aan de binnenkant in balbezit kwam. Een klein tactisch puntje om op de letten na de interlandbreak is dat Blind en Gravenberch allebei het liefst aan de linkerkant van het veld in balbezit komen. Tegen betere tegenstanders kan dat leiden tot een moeizamere opbouw. Tegen ADO was het duidelijk geen probleem.

Expected Goals
De totale dominantie is af te lezen aan het aantal Expected Goals dat de tegenstander creëerde: 0.02, uit twee schoten. Daarentegen kwam Ajax al voor rust tot meer dan twee.

Je zou willen dat een dergelijk spelbeeld zich dan doorzet na rust, maar we zien daar juist een stagnatie. Waar voor rust vaak goed werd doorgevoetbald tot in de zestien en er dus schoten van hoge kwaliteit werden genomen, was dit na rust juist precies andersom. Dit verklaart de lange en nauwelijks stijgende lijn tussen de 5-0 van Davy Klaassen en de 80^e minuut van de wedstrijd.

Het begint een trend te worden dat Ajax snel afstand neemt, een boel wissels inbrengt en vervolgens een ietwat stroperige tweede helft op de mat legt, waarbij het resultaat geen moment in gevaar is. Zouden de invallers zichzelf daar nou echt een dienst mee bewijzen? Of bewijzen ze daarmee eigenlijk het gelijk van de trainer?

De kwaliteit van de kansen zie je ook mooi terug in de afbeelding hieronder. Johan Cruijff zei ooit: “Je moet schieten, anders kan je niet scoren.” Je kan echter beter van zo dichtbij mogelijk schieten, het liefst van binnen de vijfmeter. Het verschil in de eerste en de tweede helft tegen ADO is daar een goed voorbeeld van.

Zone 14 en halfspace
Zowel de halfspacemap als de Zone 14-map laten hetzelfde beeld zien: een ontzettend dominant Ajax. We zien met Blind, Gravenberch en een uitzakkende Dusan Tadic allemaal tegelijk op het veld dat Ajax het liefst over de linkerkant aanvalt. Tegen ADO kwamen maar liefst drie van de vijf assists uit de halfspaces.

Ajax had tussen de dertien en veertien keer meer balbezit in de zone van de aanvallende middenvelder dan ADO. Wat wel opvalt, is het relatief lage aantal passes dat de zestien in gaat. Vaker werd gekozen voor een bal juist weer naar de halfspaces of de zijkanten.

Ten Hag verdeelt het seizoen graag in ‘blokken’. Met deze gemakkelijke en regelmatige overwinning kwam er een einde aan dit blok. Nu gaat het vizier even op de interlandperiode. Voor enkele Ajacieden staat er zelfs de groepsfase van het Europees Kampioenschap Onder 21 op de rol, terwijl Blind, Gravenberch, Klaassen en veteraan Maarten Stekelenburg zich bij het grote Oranje voegen. 

Even anderhalve week geen Ajax dus, maar niet getreurd: we gaan bijna de belangrijkste fase van het seizoen in. Of 'Super-April', zoals de trainer het zelf noemt. Het wordt interessant om te zien welke tactische keuzes Ten Hag maakt op het middenveld en achterin voor de Europa League-kraker tegen AS Roma.

Stay tuned!