Voor aanvang van deze wedstrijd waren Groningen en Ajax de twee ploegen met de minste tegengoals in de eredivisie. Op basis daarvan lag een gesloten wedstrijd in de lijn der verwachtingen, hoewel zowel Groningen als Ajax te maken had met wat absenties. Aan Ajaxkant was uiteraard vooral het ontbreken van Daley Blind een tegenvaller - juist tegen het goed druk zettende Groningen een vervelende absentie.

Ten Hag verklaarde zijn beweegredenen voor het 'Latijnse' duo achterin en Ryan Gravenberch en Mohammed Kudus hiervoor. “Ik koos voor power achterin en creativiteit op het middenveld. Ik wist dat er veel ruimtes gingen ontstaan, vooral in de as. Ik had spelers nodig met het vermogen om onder grote druk tegenstanders uit te spelen. Met Gravenberch en Kudus heb ik daar balvaste spelers. Achterin vond ik dat we moordenaars nodig hadden en omdat Groningen nu eenmaal graag in de duels komt, paste dat prima denk ik.”

Een keuze die goed uitpakte en resulteerde in een meer dan verdiende 3-1-overwinning. We blikken terug aan de hand van de passmaps, Expected Goals, halfspaces en Zone 14 plots, verkregen via @11tegen11!

Passmaps
Groningen koos allerminst voor een afwachtende aanpak en probeerde Ajax weg te houden van het doel. We zien aan de passmap van Ajax dat Gravenberch en Kudus goed in balbezit konden komen en vooral Gravenberch dit keer opvallend goed vooruit passte. De jonge middenvelder lijkt juist goed te renderen als hij onder druk wordt gezet en kon gisteren meerdere malen zijn directe belager voorbij dribbelen en de optie vooruit inspelen.

Vaste lezers van deze artikelen – en mensen die naar de wedstrijd kijken – weten dat aanvoerder Dusan Tadic en spits Sébastien Haller het vaakst worden gezocht om de bal op de helft van de tegenstander te krijgen. Dit keer krijgt Haller de award voor 'most progressive passing received'.

Om al die redenen zien we een passmap zoals we die heel vaak zien dit seizoen: een duidelijke 4-2-3-1-formatie, Davy Klaassen bijna als tweede spits en een focus op opbouwen over links.

Een opvallend feitje is dat de goed spelende David Neres hier de award krijgt voor 'most progressive passing' - normaal gesproken een prooi voor een middenvelder of verdediger. Neres was in deze wedstrijd erg betrokken in het aanvalsspel, gaf meerdere steekpasses en zette combinaties op. Een bemoedigend optreden voor de sambavoetballer, die de afgelopen maanden even in een wak leek te zitten.

Klein puntje nog: Kudus in de omschakeling van aanvallen naar verdedigen. Er waren wat momenten waarop de jonge Ghanees dat liet lopen, de welbekende 'rouwmomenten' die horen bij een jonge creatieve speler. Om die reden zou het niet verbazen als het experiment met Kudus én Gravenberch geen vervolg krijgt in de Europa League of in wedstrijden tegen de topvijf in de eredivisie.

In de dynamische passmap komt de veldbezetting op de flanken wat beter naar voren. In vorige seizoenen was de bezetting op rechts flexibeler dan dit seizoen. Waar Hakim Ziyech en Noussair Mazraoui veel meer afwisselden wie de buitenkant en wie de binnenkant oppakte, hebben Antony (en in deze wedstrijd Neres) en Timber een vastere rolverdeling. Aan de binnenkant – bijna als nummer tien – doet de van origine centrumverdediger het ook naar behoren en dat is best bijzonder.

De ontwikkeling van Timber gaat sowieso als een speer. Tegen Groningen liet hij zich met drie geslaagde dribbels en een schot behoorlijk gelden voor een rechtsback, al was het nog mooier geweest als hij zichzelf kort voor rust had beloond met een goal na een goede loopactie.

Expected Goals
In de grafiek hieronder zien we een lange, constante stroom van kansen voor Ajax. Bijzonder, want nogmaals, Groningen is één van best georganiseerde ploegen uit de eredivisie - al was daar zondag bij momenten niet veel van te merken...

We zien ook dat Ajax toch wel drie grote kansen weggaf, waaruit ook weer de waarde van de redding van Maarten Stekelenburg vlak voor rust blijkt. De tegengoal van Ajax springt ook in het oog. Een indirecte vrije trap die werd voorgegeven van de zijkant, waarna Ahmed el Messaoudi zomaar mocht afwerken.

Ten Hag kennende zal het daar na afloop nog lang over gaan, omdat het behoorlijk zeldzaam is dat een speler van de tegenstander zonder enige vorm van weerstand de bal mag binnen koppen uit een vrije trap.

De naam van Ziyech viel al eerder in dit artikel. Misschien is het wel het enige dat Ajax in de aanval beter is gaan doen zonder de Marokkaanse tovenaar: schieten van binnen de zestien. Uit de data blijkt dat een schot van buiten de zestien relatief weinig kans heeft om als doelpunt te eindigen. Beter is het om door te voetballen en van dichterbij te schieten.

Of je je in het kamp van voetbalromantici schaart (die ene goal van Ziyech bij Valencia-uit maakt heel veel andere missers meer dan goed) of in het meer analytische kamp (van afstand schieten is zonde), dat is een keuze die je zelf moet maken. Feit is dat Ajax gisteren 16 van de 18 schoten van binnen de zestienmeter nam en daarmee de totale kwaliteit van de kansen behoorlijk hoog lag.

Zone 14 en halfspaces
We zien in de Zone 14-plot iets opvallends: Ajax kwam makkelijk in deze zone van het veld, maar het was uitermate lastig om de bal ook daadwerkelijk het zestienmetergebied in te spelen. Veel vaker werd uitgeweken naar de vleugels, vooral breed op Tadic of diep op de sprintende Neres.

We zien vergeleken met de eerste seizoenshelft dat Ajax nu opbouwt én aanvalt over links. Of zoals Ten Hag het in typische Ten Hag-taal noemde op de persconferentie: “Tadic domineerde zijn zone.”

Eerder leek Ajax nog een voorkeur te hebben voor opbouwen over links en meer aanvallen over rechts. Dit kan de reden zijn voor de vermeende vormdip bij zowel Antony als Neres. En is zeker iets om de komende weken in de gaten te houden.

De enige assist uit de halfspaces kwam dan wel weer van rechts: Tadic vanaf de achterlijn naar Gravenberch, die met wat hulp van oud-Ajacied Damil Dankerlui de openingsgoal kon aantekenen.

De Ajaxspelers en technische staf zullen het nooit zo hardop uitspreken, maar de strijd om de titel lijkt gestreden. Met nadrukt op lijkt... Het vizier kan dus weer op Europa, te beginnen aanstaande donderdag tegen pressingploeg Young Boys.

De Zwitsers spelen met een spitsenkoppel zoals je dat in de lagere divisies van Engeland ook wel eens ziet. Een lange spits die ballen door moet koppen op de beweeglijke en razendsnelle tweede spits. Het wordt (met of zonder Blind) weer puzzelen voor Ten Hag en interessant om te zien wat de oplossing wordt.

Misschien dat er mede om daarop te oefenen werd gekozen voor de twee slagers achterin, waarbij donderdag Blind dan op het middenveld zal acteren. Een andere variant is Blind centraal achterin met Álvarez, al ontbreekt dan wel weer de nodige snelheid.

Wat het antwoord ook wordt, dinsdag om 18.55 uur weten we meer en rond 21.00 uur of het ook heeft gewerkt...