Ajax en PSV willen allebei druk zetten en lopen na balverlies niet achteruit, maar vooruit. Als deze twee ploegen tegen elkaar spelen, heeft dat als gevolg dat spelers relatief weinig tijd hebben om een keuze te maken. In trainerstaal: een wedstrijd met een hoge intensiteit.

Deze hoge intensiteit leidde in de eerste confrontatie in de Johan Cruijff Arena tot een geweldige pot voetbal die heen en weer ging. Dit keer was sprake van een aanmerkelijk mindere wedstrijd en slaagden spelers er veel minder vaak in om de bal naar de goede kleur sokken te spelen.

Het leidde er zelfs toe dat 27 procent van de keren dat een speler in balbezit kwam er balverlies volgde. Eén op de vier passes ging dus mis, zou je denken... Maar dat klopt niet helemaal. Ook dribbels kunnen mislukken en duels verloren gaan, waardoor je meteen van de bal wordt gezet.

Vanwege die tactische context zien we ietwat andere passmaps dan normaal. De kwaliteit van de kansen laten daarentegen een rooskleuriger beeld zien dan je misschien zou verwachten op basis van het vertoonde spel. We blikken terug aan de hand van de passmaps, Expected Goals, halfspaces en Zone 14, verkregen via @11tegen11!

Passmaps
Door het dramatische veld in combinatie met de tactische stijl van beide ploegen werd het een wedstrijd met veel balverlies. We zien dat meteen terug aan de passmap van Ajax.

Met Daley Blind wederom op linksback en het middenveldduo Ryan Gravenberch - Edson Álvarez als dubbele zes had Ajax het relatief moeilijk om de bal op de helft van PSV te krijgen. Je kunt aan de gemiddelde positie van de Ajacieden zien dat PSV er goed in slaagde Ajax ver van het doel weg te houden. Het aantal passes terug op Lisandro Martínez is ook geen goed teken; idealiter gaan de passes vooral vooruit vanaf links centraal achterin.

De belangrijkste schakel om de bal vooruit te krijgen was van Blind naar Dusan Tadic, kort gevolgd door het zoeken van targetman Sébastien Haller, al dan niet door de lucht. Niet voor niets krijgt de Fransman de award voor 'most progressive passing received' op zijn naam.

Dankzij de dynamische passmap zien we aan de positie van Gravenberch dat Ajax sterk begon en hoog op het veld aan de bal kon komen. Na dat stormachtige begin maakte PSV er dus steeds meer een vechtwedstrijd van, met als gevolg dat de Ajacieden steeds dichter op hun eigen doelman Maarten Stekelenburg in balbezit kwamen.

De invalbeurt van Mo Kudus valt op. De balvaste Ghanees viel in naast Gravenberch. In potentie een middenveld dat heel veel ballen vooruit zou moeten inspelen, in de praktijk was het balverlies dat de klok sloeg en maar weinig passes vooruit. In combinatie met de matige veldbezetting na balverlies een riskante keuze van Erik ten Hag die niet bepaald goed uitpakte - zeker gezien de ruimtes in de laatste twintig minuten van de wedstrijd.

Expected Goals
Ajax domineerde de eerste tien minuten op basis van goed positiespel van achteruit en snel profiteren van de ruimtes achter de verdediging van PSV in de omschakeling. Na gevaarlijke momenten voor Rensch en Timber in de openingsfase... viel het stil.

Dat zien we mooi aan onderstaande grafiek. Ajax had nog even een kleine opleving na rust met de geweldige kans voor Haller, maar heeft verder bar weinig gecreëerd.

Tot de negentigste minuut. Hier zien we mooi dat op basis van één goed aangesneden vrije trap en één cruciaal verloren duel door Nick Viergever, Ajax in twee minuten meer xG creëert dan in de 87 minuten daarvoor. Een penalty krijgt van het model van 11tegen11 een waarde van 0,76, de kans voor Davy Klaassen (die de bal tegen PSV-aanvoerder Denzel Dumfries aanschoot) krijgt een waarde van ongeveer 0,6.

Aan onderstaande afbeelding is ook mooi te zien dat Ajax vooral uit spelhervattingen nog gevaarlijk werd. De kans voor Rensch in de vijfde minuut en de kopbal van Haller waren eigenlijk de grootste kansen uit open spel in deze wedstrijd.

Bij PSV is het beeld juist andersom: twee mega-kansen uit open spel voor Dumfries (goed gekeept door Stekelenburg) en Yorbe Vertessen (uiteindelijk afgekeurde goal) zijn vooral verantwoordelijk voor het Expected Goal-aantal. Ook de Eindhovenaren wisten alleen uit een dood spelmoment te scoren (dat was dan weer iets minder goed gekeept van Stekelenburg).

Zone 14 en halfspaces
Het aantal passes dat in Zone 14 werd gegeven laat mooi zien dat dit een wedstrijd was die vooral in het middelste deel van het veld werd gespeeld. Als je de afbeeldingen goed bekijkt, zie je dat de passes vanuit dit deel van het veld vooral gegeven werden vanuit de rechterbinnenkant (daarover later meer) en in het stuk dat dichter bij de middenlijn ligt.

Aan de andere kant zien we dat PSV weliswaar 20 passes gaf vanuit dit deel, maar nauwelijks concreet werd. Slechts vier keer werd een pass naar een medespeler in de zestienmeter geprobeerd en slechts één keer kwam deze pass ook daadwerkelijk aan. Dit bevestigt het beeld van PSV dat meer dan Ajax gevaarlijke momenten niet goed genoeg uitspeelde om ook daadwerkelijk tot een schot te komen.

Ajax kwam in deze wedstrijd vooral over de rechterkant goed door. Dit was mede het gevolg van het onbevangen spel van de twee tieners die als rechtsback speelden. Met Antony – die juist weer een mindere wedstrijd speelde – stijf tegen de lijn geplakt, is er voor de rechtsback in dit Ajax-systeem veel mogelijkheid om aan de binnenkant op te stomen.

Normaal gesproken wordt deze rol naar behoren ingevuld door Noussair Mazraoui. In zijn absentie blijken Jurriën Timber en Devyne Rensch (allebei een helft) dit ook moeiteloos in te kunnen vullen in aanvallend opzicht.

Het zijn van die onverklaarbare zaken die voetbal zo'n boeiende en onvoorspelbare sport kunnen maken. Hoe kan het dat Ajax na een uitstekende eerste tien minuten zo ver terugzakt qua niveau? Op basis van de gehele wedstrijd was een gelijkspel een terechte uitkomst.

Misschien had je er als Ajacied vooraf niet voor getekend om één puntje mee te pakken vanuit Eindhoven. Gezien het spelbeeld, het slechte veld en de ranglijst is het alles bij elkaar toch een resultaat om te koesteren. Het verschil in verliespunten bleef daardoor stabiel op negen staan.

Voor nu staan er voor Ajax twee wedstrijden tegen ploegen uit het noorden des lands op het programma. Eerst donderdag voor de beker in en tegen Heerenveen, waarna zondag FC Groningen op bezoek komt in Amsterdam. Een laatste statistiek om mee af te sluiten: Ajax en Groningen zijn de twee ploegen met de minste tegengoals in de Eredivisie, 18 en 24 respectievelijk.

Ajax zal dus scherp voor de dag moeten komen om een herhaling van het teleurstellende resultaat in Groningen (1-0) te voorkomen...