AZ is één van de weinige ploegen in de eredivisie die niet meteen voor een lange bal kiest als de tegenstander druk zet. Omdat Ajax dat laatste vrij fel doet, was AZ - Ajax een leuke wedstrijd waarin zeker voor eredivisiebegrippen veel boeiende tactische dingen gebeurden.

We zagen daarom ook iets andere dingen terug in balbezit dan normaal, terwijl ook veel hetzelfde was als altijd. We blikken terug aan de hand van de passmaps, Expected Goals, halfspaces en Zone 14, verkregen via @11tegen11!

Passmaps
De passmaps in deze artikelen gaan altijd over het spel van Ajax in balbezit: de afbeeldingen tonen de meest voorkomende passes en de gemiddelde positie waarop een speler in balbezit kwam. Zondag viel echter ook het goede spel van Ajax zonder bal op.

Daarom toch nog even over het drukzetten van Ajax: op het middenveld werd mandekking gespeeld, met Davy Klaassen kort op Teun Koopmeiners, Ryan Gravenberch op Fredrik Midtsjø en Edson Álvarez op de nummer tien van AZ (steeds een andere speler, meestal Calvin Stengs).

Daarnaast werd AZ naar de rechterkant gedwongen doordat Antony naar binnen druk zette. Hierdoor werd Owen Wijndal in theorie de vrije man op links, maar door het strakke dekken op het middenveld en het goede aanlopen voorin werd hij zelden bereikt.

Het gebeurt Ajax niet vaak, maar als gevolg van de intenties van AZ om steeds korte passing te blijven spelen in combinatie met een langdurige voorsprong, had AZ meer balbezit dan Ajax; 50,3 om 49,7 procent is een klein verschil, maar toch!

Daarom zien we in de passmap hieronder kleinere bollen en minder grote passlijnen dan normaal. Sommige dingen blijven hetzelfde. Uit de data blijkt keer op keer dat Gravenberch relatief weinig passes vooruit geeft en vooral dribbelend van meerwaarde is om de bal op de helft van de tegenstander te krijgen.

We zien dat Álvarez – uitblinker zonder bal – ook niet veel bijdraagt aan de opbouw. Hierdoor kwam er opbouwend veel verantwoordelijkheid bij Lisandro Martínez en met name Daley Blind te liggen. Niet voor niets heeft Blind de meeste passes en de meeste passes vooruit. Aanspeelpunt Dusan Tadic bleek het voornaamste richtpunt voorin, terwijl Blind ook één van de weinige Ajacieden was die Sébastien Haller regelmatig wist te vinden.

Ajax heeft dit seizoen vaker een voorkeur voor opbouwen over de linkerkant. Daar staan de beste spelmakers in de persoon van Gravenberch en Blind. Hoewel Devyne Rensch het zeker niet slecht deed als rechtsback en zelfs een paar keer goed doorkwam aan de binnenkant, is hij nog niet zo ver dat hij het spel naar zich toe kan trekken. We zien daarom ook in deze wedstrijd een focus op links in de opbouw.

Op de passmaps worden altijd wat 'awards' uitgereikt en daar zien we nog wat opvallends. Invaller David Neres had in vijftien speelminuten de meeste voorwaartse dribbelmeters. Het was het beste optreden van Neres in tijden en de 0-3 kan worden gezien als een goed teken voor februari!

Als we naar de dynamische passmap kijken, zien we dat Ajax de tweede helft steeds verder naar achteren aan de bal kwam. Dit had natuurlijk alles te maken met de 0-1-voorsprong en de daaropvolgende goal van Klaassen; het is ook goed om te zien hoe dicht Neres bij de goal aan de bal komt.

Expected Goals
Het is misschien snel vergeten na de euforie van een gemakkelijk ogende 0-3-zege, maar AZ kreeg toch echt een paar vrij aardige kansen. Na meer dan een half uur geen schot te hebben genomen, was daar in de 34ste minuut ineens een levensgrote kans voor Albert Gudmondsson, die een ongelukkige wedstrijd speelde en nog meer kansen zou missen.

“We krijgen de goals op ongelukkige momenten tegen,” roept een trainer regelmatig. Dit is met recht een cliché. Een tegengoal komt nooit op een goed moment, maar feit is wel dat de 0-2 van Klaassen viel in een periode waarin AZ voor het eerst de betere ploeg was: de fase van vijftien minuten na rust.

Aan de grafiek hieronder is te zien dat AZ daarna weinig meer klaarspeelde; de één-op-één-situatie tussen Myron Boadu en Andre Onana was eigenlijk de enige grote mogelijkheid om nog wat aan de achterstand te doen. Overigens wederom uitstekend gekeept van Onana, zoals vaker in dit soort situaties.

De afbeelding hieronder is een mooie weerspiegeling van het feit dat AZ wellicht minder schoot dan Ajax, maar heus geen kansen van beduidend mindere kwaliteit had. Als we dan weer inzoomen op de kansen uit open spel, komt Ajax op zijn beurt duidelijk als winnaar uit de bus.

De schotlocaties van AZ vallen op; die zijn erg goed. Als vuistregel geldt: hoe dichter bij het doel en hoe meer centraal, des te meer kans op een doelpunt. Koppen is echter een stuk moeilijker dan schieten, vraag dat maar aan Gudmondsson... Uit de data blijkt dat het zeker niet gek was geweest als AZ één keer had gescoord uit de kansen die het creëerde.

Zone 14 en halfspaces
Bij Ajax stond dit seizoen vaak een aanvaller op tien, in de vorm van Quincy Promes of Zakaria Labyad. Klaassen werd vaak gekoppeld aan Gravenberch omdat een goede zes in de selectie simpelweg niet voorhanden was.

Met een herboren Álvarez als controleur en Klaassen als pendelaar op tien lijkt Ajax meer controle te hebben over wedstrijden en minder in een 4-2-4-systeem te spelen. Klaassen zal als middenvelder altijd wel iets meer in de bal spelen dan bijvoorbeeld Promes, waardoor de bezetting rond Haller minder aanwezig is. Een interessant aspect om de komende weken in de gaten te houden.

AZ en Ajax hadden als gevolg hiervan precies evenveel passes in Zone 14. Die gelijke verhouding houdt dus ook gelijke tred met de verdeling van het balbezit. We zien bij Ajax vooral veel passes naar de zijkanten en bij AZ wat meer passes de zestien in.

In het voetbal is het vaak zo dat als je in de stijl van AZ en Ajax opbouwt, de kant waar je de aanval begint niet de kant is waar je de aanval afmaakt. Dit komt erg mooi naar voren in de onderstaande afbeeldingen die alle balcontacten in de halfspaces weergeven.

Bij AZ zien we een grote focus aan de linkerkant; dat komt omdat Ajax de thuisploeg in de opbouw vooral naar de rechterkant dwong. Als je er dan wel een keertje doorheen komt, ligt de ruimte aan de linkerkant. Ajax zien we dan vooral weer aanvallen over de rechterkant. Dit is in lijn met het eerder genoemde opbouwen over links.

In De Kuip werd Ajax een dienst bewezen en dus was de koploper de grote winnaar van 'Super Sunday' en daarmee ook van 'Super January'. De focus gaat nu op FC Utrecht-thuis; vroeger een wedstrijd die nogal eens verloren ging, maar met oud-Utrecht-trainer Erik ten Hag aan het roer twee keer een winstpartij.

De 4-0-winst op Utrecht vorig seizoen was misschien wel de beste wedstrijd van die jaargang. Genoeg redenen om optimistisch te zijn dus, na een voor Ajax uitstekende maand januari!