Het Heracles van Frank Wormuth is een ploeg die vroeg of laat altijd weer goed in elkaar steekt. Ook uit Almelo vertrekken telkens de beste spelers, terwijl er weinig geld is, maar keer op keer wordt weer iets leuks neergezet, waardoor vooral de uitwedstrijd voor de topploegen nooit gemakkelijk is.

De ene keer (tegen PSV) kiest Heracles in eigen huis voor de lange bal, de andere keer (tegen Ajax dus) kiest het ervoor om compact te staan en vanuit de organisatie zoveel mogelijk druk te zetten op de achterste linie. Dit keer was het de ploeg van Erik ten Hag die de lange bal niet schuwde.

Wat, lange ballen van Ajax? Ja, check de plots van @11tegen11 maar!

Expected goals en pitch plot
Zakelijk. Dat is de omschrijving die goed past bij de lekkere overwinning van Ajax. Zakelijk dus. Klinisch gaat ons een tikje te ver. Waarom? Omdat Heracles stiekem te veel kansen kreeg om een doelpuntje mee te pikken. En een doelpunt incasseren op bezoek bij Heracles kan funest zijn, zo hebben we de afgelopen drie seizoenen geleerd.

Gelukkig miste Teun Bijleveld in de eerste minuut een opgelegde kans en lag Maarten Stekelenburg bijtijds in de hoek om ander gevaar te neutraliseren. Maar, maar... Stiekem deed Heracles zichzelf een beetje tekort. De Heraclieden gaven Ajax de kans een zakelijke zege te boeken. Al had Ajax waarschijnlijk nog wel een tandje kunnen bijschakelen indien nodig.

Hoe dan ook, op basis van Expected Goals mag Heracles zichzelf iets tekort gedaan voelen. Graag tekenen we wel aan dat enkele gevaarlijke uitbraken van Ajax niet zijn terug te vinden in het plot, omdat uiteindelijk geen schot op doel werd gelost. Die momenten had Ajax veel vaker. Denk bijvoorbeeld aan het moment waarop Dusan Tadic ongelukkig hands maakte.

Een andere kanttekening bij de xG-verhouding is dat Heracles Ajax pas definitief na de 0-2 voorbij stak. Dat patroon zie je wel vaker. Als het gat is geslagen, brandt er nog wat xG na. Too little, too late. Maar je begrijpt na het zien van dit plot wellicht wel waarom Erik ten Hag vrij kritisch was.

Er is nog iets waar de trainer ontevreden over zal zijn: slechts 0,33 xG kwam voort uit open spel. Dat is gewoon weinig. Erg weinig. Te weinig! We zijn meer en beter van Ajax gewend. Het is wel positief om te zien dat de Ajacieden zuinig omsprongen met hun gevaar. Van het zuinige aantal van 7 schoten tussen de palen werden er 5 gelost vanuit de doelmond. Waar dit toe kan leiden, toonden Davy Klaassen en Sébastien Haller aan.

Passmaps
Het noemen van Haller vormt een mooi bruggetje naar de passmap. Je kunt best interessante zaken ontwaren, dingen ook die niet altijd bij Ajax horen. Check eens waar de lijntjes (passes) naar Haller vandaan komen. Een dikke streep van achteruit! Met enige regelmaat hanteerde Stekelenburg de lange bal.

We worden bij Ajax niet per se vrolijk van lange ballen, maar in dit geval... was het een goede manier om de pressie van Heracles te omzeilen. Deze tactiek werkte mede dankzij de kopsterke Haller. De nieuwe aanvalsleider won maar liefst acht kopduels! Verreweg het meeste van alle spelers op het veld.

De kopsterke Haller diende op die manier als kapstok voor het spel van Ajax. Lange ballen zijn soms een uitvlucht, maar voor Ajax was het een toevlucht. Stekelenburg pompte de bal maar liefst 27 keer voorwaarts, Blind negen keer en Timber idem. Dit alles zorgde ervoor dat Haller tot 75 (!) balcontacten kwam. Onwijs veel. Timber kwam tot 76 balcontacten. Spits en centrale verdediger raakten de bal even vaak! Heel zwartwit gesteld: op zo'n avond heb je liever Haller dan Kasper Dolberg.

Dit beeld is echt niet gewoon bij Ajax, maar het werkte prima. Vooral in de tweede helft. Je ziet de bol van Haller groter en groter worden. En de streep van Stekelenburg wordt dikker en dikker. Het is echt heerlijk dat Ajax hierop kan terugvallen en geeft eens te meer aan dat Haller een veelzijdige spits is, die prima past bij wat Ajax nodig heeft.

We stipten hier slechts nog de lange ballen aan. Leuk om een keertje te benadrukken, maar laten we niet vergeten dat Haller ook in de combinaties werd betrokken. Alsof zijn rol bij beide treffers niet concreet genoeg is, zijn de cijfers dat wel: drie doelpunten en vijf assists. Het is geen toeval dat Klaasen zich zo goed voelt in de rol van deze balvaste aanvalsleider.

Desondanks was Ten Hag dus kritisch. Behalve de ondermaatse defensieve organisatie wees hij ook op gebrekkige uitvoering van het zogeheten kantelen. De trainer bedoelt hiermee dat de opbouw – die zoals zo vaak over links verliep – wel moet worden gevolgd door het benutten van ruimte elders. Vaak ligt die ruimte in de as of zelfs aan de andere kant, op rechts dus.

David Neres bevolkte die rechterkant, maar het was bizar dat hij pas in de zeventigste minuut werd gewisseld. Neres speelde ondermaats, belabberd, eigenlijk gewoon slecht zelfs. We kunnen begrip opbrengen voor het feit dat hij ritme moet opdoen en niet direct in topvorm verkeert, maar je moet wel gewoon je meters maken. Dat liet Neres na. Niet zelden stond hij erbij en keek-ie ernaar. Dit terwijl zijn mannetje met bal en al meters maakte, waardoor Noussair Mazraoui en andere verdedigers in de problemen kwamen.

De heatmap van Neres ziet er waarschijnlijk niet uit. Bekijk de dynamische passmap nog eens en vergelijk dan de stip van de linksbuiten en rechtsvoor... Behalve met Mazraoui is er amper een connectie met de rest van het elftal. Het wordt pas helemaal pijnlijk als Antony invalt. Hij wordt direct in het spel betrokken en draait niet terug naar de rechtsback, maar houdt de bal hoog.

De 0-2 is een uitstekend voorbeeld waarbij veel van deze uitleg samenkomt. Een lange bal van Stekelenburg voorbij vijf spelers van Heracles, Tagliafico en Haller die kantelen naar de flank die Antony bevolkt, een balvaste Haller, terugkantelen naar de inmiddels vrije zone op links, gevolgd door een voorzet en afwerking!

Zone 14 en halfspaces
De vele lange ballen hebben zo hun weerslag op de activiteit voorin. De manier van spelen was heel anders dan tijdens de bekerwedstrijd tegen PSV, waardoor de activiteit in Zone 14 en de halfspaces stukken lager komt te liggen. Dit vertelt het een en ander over de veelzijdigheid van Ajax, want dezelfde spelers vervulden heel andere rollen.

De directe weg naar het doel werd door Heracles beter afgeschermd dan PSV, vandaar het gebrek aan actie op randje zestien. Het verschil tussen links en rechts komt ook hier mooi naar voren. De beslissende voorbereiding werd uitgevoerd op links, niet over de nogal vleugellamme rechterkant.

Kijk maar naar de (voor)assists die vanaf links zijn gegeven. Ook de passing op links was stukken directer dan op rechts. Daar mogen we echt Neres voor aankijken. Als je zag wat voor dreiging er uitging van Tadic versus de Braziliaan, was dat een wereld van verschil.

Gek genoeg zie je dit niet direct terug in de cijfers – allebei nul sleutelpasses – maar een vlugge terugblik puur en alleen de doelpunten zegt alles over de inbreng van Tadic. Het kan dan ook bijna niet anders of we zien Antony snel weer terug in de basisformatie.