Onder trainer Roger Schmidt is de speelstijl van PSV gericht op direct spel in balbezit, snel druk zetten na balverlies en snelle omschakelingen naar voren. Een hele gevaarlijke combinatie met de speelstijl van Ajax, die vooral gericht is op balbezit en met korte passing van achteruit op de helft van de tegenstander komen.

Het leverde een spectaculaire wedstrijd op, met veel ruimte voor beide ploegen, vier goals en een interessante slotfase waarin beide ploegen de wedstrijd nog hadden kunnen winnen. We blikken terug aan de hand van passmaps, Expected Goals, halfspaces en Zone 14, verkregen via @11tegen11!

Passmaps
In de eerste helft zagen we een Ajax dat vooral balbezit had op plekken waar PSV dat wilde: bij de centrale verdedigers en aan de zijkant van het veld. Door het centrum goed af te sluiten en de pass naar de buitenspelers uit te lokken, slaagde PSV er tijdens de eerste helft in om Ajax goed in toom te houden.

We zien aan de passmap dat er weinig passing door het centrum kwam; de dikste lijn is te zien tussen de sterk spelende Noussair Mazraoui en Antony. Quincy Promes maakt op 'tien' nog de meest geïsoleerde indruk. De oplettende kijker zag redelijk wat diepteloopacties van Promes, maar vaak werd de aanvaller niet betrokken in het spel. Zijn allerbelangrijkste balcontact was het doelpunt vijf minuten voor rust.

Wat vooral opvalt is de rol van Ryan Gravenberch. Hoewel veelgeprezen om dribbels, fysiek beulswerk en de rust die hij op jonge leeftijd al uitstraalt, mist er wel wat in zijn spel: voorwaartse passing. Gezien zijn leeftijd een logische stap die nog gezet moet worden, maar naast box-to-box speler Davy Klaassen wel een handicap tegen een team dat goed druk zet.

Na rust ging Ajax iets vaker opbouwen met Klaassen als derde verdediger, de backs hoger en Gravenberch als enkele zes. Hierdoor werd de opbouw iets beter, wat ook terug te zien is in de passmap. Ook de rol van winteraankoop Sébastien Haller is opvallend; zodra hij zijn entree maakt, wordt hij gezocht. Meteen! Door luchtduels uit te vechten, maar ook over de grond bereikbaar te zijn; gemiddeld komt hij zelfs dichterbij het doel aan de bal dan Promes.

Het is een bekend fenomeen dat bij PSV de spreekwoordelijke tank leeg is na een minuut of 60 pressingvoetbal. Met daarnaast het momentum van de gelijkmaker in het achterhoofd wist Ajax er in de tweede helft beter in te slagen de aanvallers te bereiken.

In de dynamische passmap zien we dat Klaassen naarmate de wedstrijd langer duurt, steeds verder naar voren aan de bal komt, wat een mooie indicatie is van het opschuivende 'blok' van Ajax, dat PSV meer en meer achteruit wist te dringen.

Ook de rol van Blind valt op. Verdedigend niet onfeilbaar (met name bij de 0-2), maar in voetballend opzicht nog altijd een hele belangrijke speler voor dit Ajax. Tegen PSV was hij – zoals zo vaak – weer verantwoordelijk voor de meeste passes en zorgde hij er gemiddeld voor dat de bal het vaakst vooruit ging.

Expected Goals
Iedereen was het er wel over eens dat de krachtverhouding ongeveer gelijk was in de Johan Cruijff Arena - hoewel Ajax de tweede helft beter was en dus altijd het gevoel overheerst dat Ajax had moeten winnen.

De Expected Goals zijn ongeveer gelijk verdeeld, waarbij opvalt dat PSV na de 0-2 eigenlijk ophield met aanvallen. De eerste kansen voor de Eindhovenaren waren pas in de tweede helft weer waar te nemen. De knikjes omhoog na de 2-2 zijn de kansen voor Promes (twee keer).

PSV schoot 'slechts' zes keer, tegen negen keer voor Ajax. De kwaliteit van de schoten was dus erg hoog, want uit die vijftien schoten vielen wel vier goals, iets dat volgens het model van 11tegen11 niet als heel onwaarschijnlijk wordt gezien.

Uit onderstaande afbeelding blijkt zelfs dat Ajax niet één keer van buiten de zestienmeter schoot. Een unicum, maar aan de andere kant ook logisch gezien het open spel van beide teams in grote delen van de wedstrijd, waarbij omschakelmomenten elkaar in rap tempo opvolgden. Zo bezien is het ook logisch dat er van dichtbij werd geschoten: er lag zo veel ruimte om nog een keer door te combineren dat een schot van afstand niet voor de hand ligt.

Zone 14 en halfspaces
De activiteit in Zone 14 is altijd een goede afspiegeling van de krachtsverhoudingen in een wedstrijd. Hierbij wordt duidelijk dat PSV na de openingsfase eigenlijk nauwelijks meer in de gevaarlijke zone vlak voor de verdediging van Ajax is geweest. Dit valt ook te verklaren door het feit dat PSV zonder echte nummer tien speelt.

Bij Ajax valt op dat er toch nog 34 passes uit deze zone kwamen, een aantal dat niet onderdoet voor het aantal passes binnen Zone 14 in sommige Champions League-wedstrijden. Wie goed kijkt, ziet dat de meerderheid vanuit de linkerkant van dit vak kwam, zoals we later in de halfspace ook een focus aan de linkerkant zullen zien.

Dit is te verklaren door aanvoerder Dusan Tadic die zich aan de linkerbinnenkant veel liet inzakken, de rushes van Gravenberch en de opbouwende kwaliteiten van Daley Blind, die – geloof het of niet – vaak in deze zone uitkomt als hij indribbelt.

Ajax gaf tegen PSV twee assists vanuit de halfspace. De assist van Tadic bij de 1-2 was een schoolvoorbeeld van waarom deze zone zo belangrijk kan zijn. De positionering van Tadic lokt uit dat de verdediging moet uitstappen, terwijl de goede loopacties in de zestien de rest doen.

De 2-2 was iets meer een klassieke Ajax-goal. Haller, die meteen bewees wel degelijk prima te kunnen meevoetballen, liet de bal als spits ouderwets vallen op 'de derde man'. In een klassiek voorbeeld was daar dan nummer tien Promes ondergekomen; in het moderne voetbal komt de buitenspeler dan naar binnen om af te ronden, wat Antony in dit geval prima deed.

Alles bij elkaar een wedstrijd van een voor eredivisie-begrippen erg hoog niveau. Veel analisten hadden het over een wedstrijd met een 'hoge intensiteit', waarmee bedoeld wordt dat er een hoog tempo zat in het aantal voetbalhandelingen. Dat heeft zowel qua speelstijl als qua niveau met PSV te maken, dat er vanaf de eerste minuut fel opklapte en Ajax opjoeg met een slim tactisch plan. Vermoedelijk doet Feyenoord zondag in de klassieker het tegenovergestelde.

Natuurlijk is het de bedoeling dat Ajax aan het einde van het seizoen 'gewoon' met de schaal staat, maar voor de eredivisie als geheel kan het geen kwaad dat er bij PSV een prima trainer voor de groep staat met een moderne speelstijl. Hierdoor kan Ajax ook in de eigen competitie twee wedstrijden van Champions League-wedstrijden per seizoen spelen.

Het is verleidelijk om alvast vooruit te blikken op de volgende topper, tegen de grote rivaal uit Rotterdam. Eerst staat er echter nog een potje tegen FC Twente op het programma, donderdag om 20.00 uur. Een tegenstander waar thuis nota bene van werd verloren.

In de weken van de waarheid absoluut een wedstrijd waar niet te gemakkelijk over mag worden gedacht.