De eerste thuiswedstrijd in de eredivisie was een herhaling van de eerste testwedstrijd van deze 'coronazomer'. Die aanloop werd gekenmerkt door geklaag van RKC dat het er nog lang niet klaar voor was om tegen Ajax te voetballen en het werd dan ook 6-1. Een paar weken later bleef de score beperkt.

We hebben in de eerste 180 minuten eredivisievoetbal slechts wat flitsen gezien van het vlammende spel uit de voorbereiding. Niet dat Ajax slecht speelde, maar het voelde alsof het gaspedaal niet volledig werd ingetrapt. Hadden we meer mogen verwachten van Ajax - RKC? Misschien wel. Moeten we ons zorgen maken? Nee, dat ook niet weer niet.

Aan de hand van feiten, cijfers en statistieken – verzameld door @11tegen11 – vertellen we jullie het verhaal van de wedstrijd, waarin debutant Kudus de opvallendste speler was.

Passmaps
Terwijl de aanwezige Ajacieden nieuwe held Kudus in de armen sloten, voelde het voor de debutant als zijn eerste dag op een nieuwe school. Niet eens zozeer vanwege het aantrekken van het rood-wit van Ajax, maar vooral vanwege zijn nieuwe positie: linkshalf. Die rol is compleet nieuw voor de Ghanees, maar de eerste tekenen zijn bijzonder hoopvol.

Kudus groeide en groeide in de wedstrijd, geholpen door zijn bijbaan als architect bij de 2-0. Hij lepelde de bal even fraai als gevoelig richting tweede paal, waarna Noussair Mazraoui en Zakaria Labyad het klusje klaarden. Het deed een beetje denken aan vervlogen tijden, waarin Frenkie de Jong of Hakim Ziyech zo'n bal verstuurde.

De namen van Frenkie en Ziyech zijn gevallen. Dat is gevaarlijk, maar het vormt tegelijkertijd een compliment voor de eerste wedstrijd van Kudus. Vergeet niet, hij was debutant. En Ajax nam het op tegen een weerloos RKC. Maar toch! Als je kijkt naar de rol die Kudus vertolkte, valt op dat hij een echte allrounder was.

De nummer 20 was werkelijk overal: hij pakte ballen af via tackles en gaf steekpasses na een vlotte omschakeling. Het viel op bij zijn teamgenoten, die Kudus meer en meer in het spel betrokken. Dit is goed terug te zien in de ontwikkeling van de dynamische passmap. Het bolletje van Kudus werd groter en groter en de lijnen 'vanuit' hem dikker en dikker. Dit wil zeggen: hij was steeds meer in balbezit en verstuurde steeds vaker passes.

Alles bij elkaar kwam Kudus tot 113 balcontacten; het meeste van alle Ajacieden. Hij was vaker aan de bal dan de centrale verdedigers, die vaak hoog scoren als een wedstrijd ontaardt in een kat-en-muis-spel. Het fijne is dat Kudus met al die balcontacten iets goeds deed. We zagen dribbels, we zagen schoten, we zagen korte passes en lange ballen. Ondanks de risico's die hij in zijn spel legde, was 92 procent van de passes van Kudus succesvol. Dat is onwijs hoog.

De vraag voor de langere termijn is of Kudus iets van de leegte kan opvullen die Frenkie en Ziyech hebben achtergelaten. Met hun vertrek boet Ajax veel aan creativiteit in. Er kwam vorig seizoen via Razvan Marin maar weinig voor terug, Carel Eiting kon het middenveld evenmin naar zijn hand zetten en nu wordt het tijd dat er iemand op staat. Fijn om te weten is dat Kudus niet alleen zeer actief was, maar ook volop balbezit naar zich toetrok op de vijandelijke helft. Hij zakte amper uit.

Er is behoefte aan een verbindingsman, iemand die het elftal een kop en een staart kan geven. De eerste tekenen zijn hoopvol en na een succesvol debuut gaan de verwachtingen direct omhoog. Ook dat is Ajax. We zijn benieuwd of Kudus deze lijn kan doortrekken. Het valt te hopen, wie moet anders de impulsen richting voorwaartsen verzorgen?

Edson Álvarez lijkt dat niet te kunnen, al lijkt hij het spel vanuit zijn nieuwe rol als 'stofzuiger' iets beter te kunnen verplaatsen dan voorheen. Daley Blind kan het ook, dat staat buiten kijf. Kijk maar naar de lijntjes (passing) die hun oorsprong vinden bij Blind; het zijn er soms erg veel. Dat is goed, prima zelfs, maar Blind is een centrale verdedigers en de echte verbinding wordt gemaakt op het middenveld.

Zone 14 en halfspace
Genoeg Kudus, we schakelen even door. We moeten het hebben over de afstemming voorin. Die is nog niet optimaal. “Een kwestie van finetunen,” aldus Erik ten Hag, die zijn aanval lang intact hield voordat hij alsnog al zijn vijf wissels besloot door te voeren. De originele structuur moest zolang mogelijk bewaard blijven, zodat de aanvallers onder wedstrijddruk aan elkaar wennen en straks als vanzelf weten wat ze moeten doen.

Finetunen dus. Maar is de uitgangspositie optimaal? Quincy Promes neemt voorlopig de rol van Donny van de Beek over, maar manoeuvreert zich op een heel andere manier. Donny had een ultiem gevoel voor positionering, ruimte en het moment om te 'gaan'. Promes voetbalt iets onbehoudender. Dat is niet slecht, zeker niet. Maar is het waar hij het beste tot zijn recht komt?

Mwah, Promes had vorig seizoen een fantastische connectie met Ziyech en het regende assists en doelpunten, maar hij lijkt nu een beetje opgesloten te zitten. Vergeet het wedstrijdbeeld niet: Ajax overliep RKC, maar als vanzelf werden daardoor de ruimtes kleiner. Als je dit uitgangspunt als basis neemt, lijkt het er nog niet op dat Promes en Labyad elkaar versterken.

Je hebt het gevoel dat Promes als middenvelder meer tot zijn recht komt vanuit een 'evenwicht', als Ajax tegenstand krijgt. Als het spel op en neer golft, heeft Promes in de omschakeling meer ruimte voor zich en kan hij zijn snelheid benutten als wapen. Quincy is niet de meest fijnbesnaarde speler en dat maakt het lastig in gesloten zones.

De rol van Promes bij de 3-0 – kort na de rode kaart voor RKC – is misschien een goed voorbeeld, van met enige snelheid in een meer open situatie komen en de combinatie zoeken. Dat kan Promes goed! Het wegsteken van Dusan Tadic is van grote klasse, voorzetje, heerlijke kopbal, doelpunt! Maar hoe vaak kom je tegen de RKC's van deze wereld in zo'n vrije situatie? Misschien gaan we straks wel weer opstellingen en tactieken krijgen voor toppers en tobbers.

Ondanks de nog niet optimale finetuning en ondanks de weinige voortzetting vanuit de aanvallers (check de passmaps nog een keer) is het grappig om te zien dat twee van de drie goals alsnog tot stand kwamen vanuit de halfruimtes. Dit hoeft niet altijd via buitenspelers te gebeuren. Gelukkig maar, want vooral Antony had niet zijn dag.

De wet Van Ten Hag ging bij de 2-0 en 3-0 weer eens op: back en buitenspeler mogen niet tegelijk in de halfruimte staan. De voorbereiding van het tweede doelpunt werd verzorgd door Kudus en Mazraoui, bij de derde treffer was Tadic belangrijk en bleef Lisandro Martínez weg. Overigens willen we nog opgemerkt hebben dat Tadic ondanks slechts 29 verstuurde passes maar liefst 5 sleutelpasses gaf en goed was voor een assist plus doelpunt. Ongekend!

Als Tadic in het verhaal voorkwam, deed hij dus goede dingen. Hetzelfde gold voor Labyad, die op basis van 14 passes en 25 balaanrakingen al vrij prominent voorkwam in de samenvatting. Oh ja, de activiteit van RKC in de halfspaces was redelijk gemiddeld.

xG-plot en pitch plot
We kunnen in een analyse natuurlijk niet voorbijgaan aan het xG-plot en pitch plot. Maar beschouw het als een goed teken dat we er pas zo laat mee komen aankakken, want grote kans dat het plot zo standaard is dat... Ja, dat Ajax gewoon een regelmatige zege boekte.

En inderdaad, het xG-plot is precies zoals je dat verwacht bij RKC-thuis. Even voor de zekerheid: dit plot is een opeenstapeling kansen, waarbij een kans niet zomaar een kans is maar er echt wordt berekend hoe waarschijnlijk een doelpunt was geweest.

Je ziet in het plot dat Ajax zijn grootste kansen daadwerkelijk omzette in een doelpunt en dat de score wel iets hoger had kunnen uitvallen, maar dat dubbele cijfers ook niet bepaald waarschijnlijk waren. Alhoewel, wat zou er zijn gebeurd als de vroege 2-0 was goedgekeurd? Hoe dan ook, de trapsgewijze opstapeling van doelgevaar is precies wat we graag zien.

Een xG-plot kun je tenslotte eigenlijk niet los zien van een pitch plot. Dat is de verzamelnaam voor de weergave van stippeltjes. Het liefst zien we trouwens stippen! En bij voorkeur zo dicht mogelijk bij het vijandelijke doel. Precies dat is inderdaad wat we zien en waardoor de winstkans van Ajax op basis van een simulatie van al het doelgevaar maar liefst 95 procent bedroeg.

We zien een mooie bundeling van stippen rondom de vijfmeterlijn van het doelgebied van RKC. Als je daar weet te geraken, met bal, en je krijgt ook nog eens de kans om aan te leggen, kan een doelpunt haast niet uitblijven. Dit oogt prima. We tekenen voor een zelfde bundeling van flinke stippen tegen Vitesse, want die ontmoeting met de subtopper vormt zaterdag een eerste echte test.