De voorbereiding van Ajax was bijna net zo rommelig als het veldspel. De door corona geteisterde selectie kwam pas op het laatste moment rond, met als meest in het oog springende voorbeeld natuurlijk het verhaal van Davy Klaassen. Ook aanvoerder Dusan Tadic wist pas laat dat hij zou starten. Het is goed om deze bijzondere omstandigheden in het achterhoofd te houden bij het beoordelen van de geleverde prestatie, maar heel goed was het niet, wat Ajax liet zien in Jutland.

Wel weer een nieuwe formatie dus, en dat leverde weer wat opvallende inzichten op bij het kijken naar de statistieken. Een terugblik aan de hand van de passmaps, Expected Goals en plots van halfspaces en Zone 14, verkregen via @11tegen11.

Passmaps
Ajax speelde weer eens met de punt naar achter op het middenveld en ging van 4-2-3-1 (tegen Atalanta) naar 4-3-3. Daley Blind werd dit keer als regisseur op het middenveld neergezet, met creatieve man Ryan Gravenberch links voor hem en loper Jurgen Ekkelenkamp op rechts.

Dat was de theorie. De praktijk was – zoals wel vaker in het voetbal – compleet anders. Na een vroege voorsprong met de enige goede Ajax-aanval van de wedstrijd (eerste minuut) en een cadeautje van Midtjylland (dertiende minuut), viel Ajax erg ver terug.

Waar de ploeg van Erik ten Hag tegen Midtjylland vooral moeite mee had was, simpel gezegd, om de bal naar de goede kleur te spelen. De Denen zetten minder hoog druk dan Atalanta, maar groeven zich ook niet helemaal in. Vaak werd er met twee of drie man vanuit 4-4-2 druk gezet op de opbouw van Ajax.

Hier hadden de Ajacieden het een stuk lastiger mee dan zou moeten en een lange bal op Tadić was vaak de oplossing. Dit zie je terug in de passmap hieronder. Het aantal passes van Blind naar Ekkelenkamp bijvoorbeeld was niet hoger dan vijf. Perr Schuurs wist de oplossing vooruit ook bijna niet te vinden. Het cluster op links en de tandem Noussair Mazraoui/Antony waren voor Ajax vaak een manier om toch vooruit te kunnen, maar niet vaak genoeg.

Ook de rol van Tadic valt op. De aanvoerder had in zijn ouderwetse rol als valse negen weer de vrijheid om zich uit te laten zakken naar het middenveld of naar de flanken. We zien hem vooral aan de linkerkant opduiken, om vanuit daar een overtal te creëren en de bal weer vooruit te krijgen.

De tweede helft van Ajax was over het algemeen iets beter dan hoe de eerste helft werd afgesloten, maar veel scheelde het niet. Wat zeker hielp, was het inbrengen van Klaassen in de rust. Hij nam de rol van Ekkelenkamp over. We zien hieronder dat Klaassen wel in staat was om regelmatig als schakel op te treden tussen de verdediging en aanval.

Expected Goals
Ajax schoot vijf keer op het doel van Midtjylland en creëerde eigenlijk maar één echte kans: de 0-1 van Antony in de eerste minuut. Dat het daarna 89 minuten niet lukte om uit open spel een goede mogelijkheid af te dwingen tegen de huidige nummer zes van Denemarken is een pijnlijke constatering.

Dit zien we ook terug in de grafiek hieronder, waarbij de lange, bijna platte lijn dus staat voor de totale offensieve droogte die na de 0-2 optrad. Hierbij moet aangetekend worden dat Antony wel nog een schitterende goal maakte na goed voorbereidend werk van Mazraoui, maar dat deze terecht werd afgekeurd voor buitenspel en dus niet wordt geregistreerd als schot.

Ook wordt meteen duidelijk wie de touwtjes in handen had tussen de vijftiende minuut en de rust. Tegen een Ajax dat veel ruimte laat in de omschakeling en vervolgens met de laatste lijn vooral achteruit loopt om de as bezet te houden, lukte het de Denen om een paar goede kansen te creëren. Ook na de 1-2 van Anders Dreyer...

Opvallend is dat Midtjylland – een club die bekend staat als specialist in spelhervattingen – relatief weinig wist te creëren op dat gebied. Ajax creëerde nog minder uit dode spelmomenten, maar dat kom ook doordat de indirecte vrije trap waar de 0-2 van Tadić uit kwam in dit geval dus gerekend als een kans uit open spel.

De schotlocaties van Ajax spreken zeggen verder alles over de offensieve onmacht. Buiten de twee goals om werden er verder slechts drie schoten gelost, allen van buiten het zestienmetergebied.

Zone 14 en halfspaces
Behalve een indicator van de bezetting van de 'nummer tien'-positie levert onderstaande grafiek over Zone 14 ook altijd een aardig beeld op wat betreft de veldverhouding. We zien dat Ajax actiever was dan Midtjylland op dit gebied, maar dat het elkaar niet veel ontloopt.

Omdat Ajax zonder een echte tien speelde, is het hier ook wat rustiger dan normaal. Wel liet Tadic zich zoals gezegd vaak in deze zone terugvallen.

Speelt Antony, dan trekt het spel van Ajax naar rechts. Het is een stelregel die we keer op keer bevestigd zien worden bij het zien van de activiteit in de halfspaces. De duurste aankoop van de zomer maakt dat geld voorlopig meer dan waar en was opnieuw belangrijk. Wie minder vaak wordt benoemd als uitblinker is de man vijftien meter achter hem.

Door vaak aan de binnenkant op te duiken en de combinatie aan te gaan, levert Mazraoui op de rechterkant al het hele seizoen een belangrijke bijdrage aan het goede spel van de Braziliaanse dribbelaar. Mazraoui was tot aan zijn uitvallen stiekem één van de beste Ajacieden. Automatisch rijst de volgende interessante vraag op: had Sergiño Dest wel veel gespeeld als hij bij Ajax was gebleven?

Over de man aan de linkerkant kunnen we iets korter zijn. Het is zeker nog niet het seizoen van Quincy Promes. De aanvaller levert veel arbeid en staat vaak wel goed in de omschakeling (belangrijk voor Ten Hag), maar daar is ongeveer al het positieve mee gezegd.

Ajax had de drie punten hard nodig en pakte die ook - maar ook daar is zo ongeveer al het positieve direct mee gezegd. Ten Hag benoemde na afloop dat Ajax 'counters toeliet op basis van onze eigen verkeerde beslissingen'. Natuurlijk waar: je kunt niet counteren zonder dat de tegenstander eerst de bal verspeelt. Wat niet wordt benoemd, is dat de restverdediging dit seizoen vrijwel standaard ondermaats is.

Ook levert deze wedstrijd het bewijs dat het resultaat in het voetbal niet altijd iets zegt over de geleverde prestatie. Ajax speelde tot nu toe drie wedstrijden in de Champions League... en de beste prestatie leverde nul punten op, maar de slechtste prestatie het volle pond.

Nu even drie weken Champions League-rust. De volgende wedstrijd is weer tegen Midtjylland, op 25 november, in een helaas nog lege Johan Cruijff Arena.