Het is vrij bizar om na het eerste blokje van seizoen 2020/2021 de conclusie te trekken dat Ajax zijn beste voetbal op de mat legde tijdens de pakweg honderd minuten waarin het een tiental was! Het is gewoon bijna niet te geloven, maar de positieve noot is dat het onderdeel van de oplossing kan zijn.

Hier komen we op terug, beloofd. Maar eerst moeten we nog eventjes achterom kijken, naar de pijnlijke uitglijder tegen Groningen. De Groningers vormen echt geen wonderploeg en gaan de middenmoot niet ontstijgen, wat eens de meer duidelijk maakt: zulke uitglijders kan Ajax zich niet permitteren.

Tijd om de plots van @11tegen11 erbij te pakken.

Expected Goals
We beginnen voor de verandering eens 'ouderwets', door de Expected Goals te bekijken. Dit plot geeft ons een indruk van de kansen die bij elkaar zijn gevoetbald en hoe waarschijnlijk het wel of niet is dat Ajax een doelpunt maakt. Een blik op het plot van Groningen-uit leert ons dat Ajax amper grote kansen kreeg...

De eerste van schaarse grote kansen had gewoon een doelpunt moeten zijn. We kunnen er moeilijk over gaan lopen doen, maar als je de bal richting de hoek kopt, is de kans groot dat je kunt juichen. Helaas stuurde Zakaria Labyad de bal rechtdoor. Overigens, hoe groot die kans ook was... de manier waarop deze mogelijkheid tot stand kwam, is niet heel erg duurzaam of houdbaar.

Nee, de bal werd na een zeldzame goede actie – van Dusan Tadic – voor het doel geslingerd en in de doelmond bezorgd, waarna Labyad dus kopte. Maar lange voorzetten zijn niet de ader die je op langere termijn voorzien van een reeks aan grote kansen. Eigenlijk is het zelfs beter om het geven van verre voorzetten te vermijden. Of, in ieder geval: Ajax mag er niet afhankelijk van worden.

Pitch plot
Als je de cijfers wegdenkt, ziet het er niet eens zo dramatisch uit. We spotten een bundeling van bolletjes dichtbij het vijandelijke doel en een stuk of tien pogingen vanuit het strafschopgebied. Dat is niet gek, al zijn sommige stippeltjes erg klein. Dat zegt iets over de mogelijkheid om tot scoren te komen.

Hoe meer kleur we geven aan het pitch plot, des te sneller volgen de tegenvallers elkaar op. Krap 1,57 'verwacht doelpunt' bij elkaar voetballen, is niet veel. Als 0,48 ook nog eens voortkomt uit spelhervattingen, valt het verder en verder tegen. En laten we eens eerlijk zijn: heeft Padt een wereldpartij staan keepen? Niet bepaald... Hoefde ook niet, dankzij de slechte afronding van Ajax.

Groningen ging op zijn beurt een stuk beter met de gecreëerde kansen om. Die waren er namelijk amper en toch scoorde het. Er was wel degelijk een zekere mate van controle in het spel van Ajax. Er deugde veel niet, maar dit was nog redelijk oké. Waar Labyad het naliet om Ajax snel op voorsprong te koppen, maakte de thuisploeg wel het meeste van de kansen die het kreeg.

De helft van het totale gevaar deed zich voor in die voor Ajax fatale 49ste minuut...

Paasmap
Tijd voor het grote pijnpunt, tijd voor de passmap van Ajax. Kijk er eens goed naar en wat springt direct in het oog? De gevreesde U-vorm, het hoefijzer is terug. Als je iets niet wilt, is het dit. Wie opmerkt dat dit herinneringen bovenbrengt aan het tijdperk-De Boer, kunnen we niet helemaal ongelijk geven. Hopelijk kunnen we dit over een poosje afdoen als incident. Hopelijk...

Het is wel een soort hoefijzer met een extra versteviging, want we zien dat er zowel achterin als op het middenveld horizontaal werd gevoetbald. Maar dat moet eruit. Zo snel mogelijk. Dit willen we echt niet meer. Ajax oogde tandeloos, inspiratieloos, futloos. Dat kan en mag gewoon niet.

De kritiek op Erik ten Hag neemt toe. En dat is best een beetje terecht. De trainer maakt het zichzelf met opstellingen en prestaties als Groningen-uit ook niet gemakkelijk. Als Groningen zich zoals zo vaak besluit in te graven, heb je een Ajax nodig waarbij de bal snel van voet naar voet gaat. Je moet het uit elkaar spelen, balcirculatie is daarbij ongekend belangrijk.

Het is niet goed om te moeten constateren dat Edson Álvarez, die ook nog regelmatig uitzakte tot tussen de centrale verdedigers, vooral Daley Blind en Noussair Mazraoui aanspeelde. Dat is echt niet goed zelfs. Er loopt nog een dun lijntje richting Quincy Promes, maar dat is verre van genoeg. Dat we geen lijntje zien tussen Álvarez en Gravenberch, twee middenvelders, is echt zorgwekkend. Je kunt je afvragen of Álvarez de juiste man op de juiste positie is. Sowieso: is hij wel een middenvelder? En heeft Ajax wel genoeg echte middenvelders...?

Er zijn meer redenen tot zorg, hoor. De voorwaartsen hebben amper onderlinge connectie. Ja, het lukte Promes met enige regelmaat om Tadic te bereiken. Dit betekent echter niet veel meer dan ballen linksaf, waarna Tadic door de defensie werd opgesloten tegen de zijlijn. Die actie voor de slingerbal op de koppende Labyad was echt van grote klasse, maar zoiets lukt eenmalig en niet keer op keer op keer.

Iedere cohesie tussen het aanvallende kwartet was simpelweg absent. Iedereen wist dat het zoeken zou worden na het vertrek van magiër Hakim Ziyech en dat we heus lastige tijden tegemoet zouden gaan, maar zo erg? Pfoe, nee. We willen heel graag positiever zijn, maar soms ontkom je er niet aan om de vinger hard op de zere plek te leggen.

Ajax was schrikken geblazen... Kun je je die momenten herinneren waarop Ryan Gravenberch – die het middenveld niet in zijn eentje kan dragen – en Noussair Mazraoui alle ruimte hadden om te accelereren en met bal het halve veld over te steken? Gekmakend om te zien, ook totaal niet des Ajax'.

Het kan helpen om terug te keren naar de basis en spelers neer te zetten op hun beste positie. Is Promes een echte nummer tien? Zoals eerder opgemerkt: Promes lijkt daar prima te kunnen spelen, als hij maar ruimte voor zich heeft. Tegen een inzakkende ploeg is meer voetballend vermogen nodig en ook een explosieve buitenspeler misstaat dan niet, dus kan Promes mooi opschuiven.

Hoeveel mooie, gevoelige passes kunnen we ons herinneren van Promes? Niet zo gek veel. Hoeveel doelpunten van Promes kunnen we ons herinneren na een mooie, gevoelige pass? Genoeg! Je moet spelers inzetten op posities waar ze floreren. Grote kans dat Promes vanaf de zijkant – weggestuurd en wel – weer opbloeit. Of in zijn kracht komt, om een vreselijke term te gebruiken.

Zone 14
Als je denkt dat we de spitspositie onder het vergrootglas vergeten te leggen, heb je het mis. We zijn het zeker niet vergeten, maar stelden het uit. Het is interessant ook de passing rond de spits erbij te pakken. Labyad is geen speler waar je 'naartoe' voetbalt. Het zogeheten aanspeelpunt. Als je kijkt wat Groningen deed, kwam het neer op lange ballen pompen naar Jørgen Strand Larsen om er vervolgens het beste van te hopen. En nee, dat is natuurlijk niet wat we opperen voor Ajax.

Maar het zou wel fijn zijn als er een spits in de punt van de aanval staat die je kunt gebruiken als aanspeelpunt. Labyad is dat duidelijk niet. De gemaakte spits kreeg slechts 20 keer de bal en zijn passing bedroeg de helft: 10 stuks. Als je ziet hoeveel balbezit Ajax had, kun je hier met de beste wil van de wereld weinig positiefs aan vastknopen. Waarom speelt Ajax met tien man en een gewisselde Labyad beter dan met Labyad als aanvalsleider van een elftal?

Het was natuurlijk onwijs druk in en rond het zestienmetergebied van Groningen. Het was daarom zo gek niet geweest om de sterke Tadic of Lassina Traoré voorin te posteren. Een keuze tussen Tadic of Traoré klinkt logischer dan Labyad laten verzuipen. Bovendien is ook hij, als je met Labyad wilt starten, met de bal aan de voet en het spel voor zich meer in zijn element dan met zijn kont naar het doel en een mannetje in zijn nek... Op een of andere manier krijgt Ajax het vaak voor elkaar om van een speler iets te verwachten waar zijn klasse niet ligt.

Een andere invulling van de spitspositie kan ervoor zorgen dat Ajax gerichter naar zijn nummer negen toe voetbalt. Een nummer negen hoeft in Amsterdam geen dertig doelpunten per seizoen te maken. Dat is iets van vroeger. Een spits moet er vooral voor zorgen dat het offensieve blok goed functioneert, beweegt en een tegenstander gek maakt. Verrassing, variatie, kapot spelen. Op dit moment lijken de voorwaartsen gekooide tijgers, die in een te klein hokje zitten opgesloten.

Halfspaces
We sluiten af met de activiteit van Ajacieden binnen de halfspaces. Of moeten we zeggen: erbuiten? De bal werd vooral zijwaarts gespeeld en soms wel een beetje diagonaal, maar we kennen allemaal het spelbeeld: het doelgebied van de plaatselijke FC stond vol met Groningers. Op die manier ga je het verschil niet maken.

Er was op links maar weinig diepgang en tegen zo'n teruggetrokken tegenstander is Tadic er nooit de man naar om over links regelmatig de achterlijn te halen, terwijl de circulatie te traag was om met de tandem Mazraoui/Antony voor een verrassing te zorgen. Dit verliep vorige week tegen Vitesse een stukkie soepeler, zelfs met tien man.

Hopelijk is tijdens deze analyse duidelijk geworden dat er iets moet gebeuren, want zo kan het niet langer. Dit was alweer de zesde verliespartij sinds begin december, toen Ajax na lange tijd zijn ongeslagen status verloren. We hebben genoten van de voorbereiding en niemand verlangt een ongeslagen seizoen, maar deze twijfelachtige trend moet snel gestopt worden.

Stel je voor dat het tegen Heerenveen niet beter gaat... Nee, dat kunnen we ons niet voorstellen. Er zijn helaas geen excuses meer. Die wedstrijd MOET gewonnen worden!