Door Kevin Van Nunen

Het gekke is dat we Ajax de ene week een fantastische wedstrijd zien spelen, misschien wel de beste wedstrijd van het seizoen, om zeven dag later flink teleurgesteld te worden en zwaar gefrustreerd de Johan Cruijff Arena te verlaten. Weg titel? Het kan zomaar.

Het gekke is ook dat je nu hoort dat Ajax niets is opgeschoten met het inruilen van Marcel Keizer ten faveure van Erik ten Hag. Dat biedt een aanleiding om er wat statistieken bij te pakken en de verschillen tussen beide trainers onder een vergrootglas te leggen.

We zijn het er waarschijnlijk allemaal wel over eens dat wedstrijden van Ajax onder Keizer spectaculair waren. De kans op een 0-0 was niet zo groot, al had dat ook zijn nadelen. Met name achterin lag het nog wel eens open. Dit gevoel wordt bevestigd.

Tabel 1: Ajax op basis van eredivisieduels in seizoen 2017/2018.

Ajax scoort aanzienlijk minder onder Ten Hag, al worden er ook genoeg kansen gemist, maar de verdediging lijkt op basis van het aantal tegentreffers per wedstrijd beter op orde. Het minder spectaculaire spel onder Ten Hag levert Ajax vooralsnog een beter puntengemiddelde op. Zie Tabel 1 voor details.

Tabel 2: Verschillen bij Ajax in balbezig voor en na de winterstop.

Als we kijken naar het verschil in balbezit, zijn de verschillen voor en na de winterstop nog niet erg groot. Het grappige is dat Ajax onder Keizer zelfs iets vaker de bal had. Wel is het opvallend dat Ajax onder Ten Hag iets dieper lijkt te staan. Sinds Ten Hag het roer overnam, eindigt 66 procent van de passes op de helft van de tegenstander. Dit is een plus van 6 procent, zoals blijkt uit Tabel 2.

We moeten hier wel een kanttekening bij plaatsen. Ten Hag is pas zeven wedstrijden onderweg, waardoor uitschieters nog een relatief grote invloed hebben. En Ajax - ADO was zo’n uitschieter, met maar liefst 74 procent van de passes op de vijandelijke helft.

Wat is er dan wel anders? Om te beginnen de linksback. Onder Keizer zagen we, al dan niet uit nood, Dijks, Wöber en Viergever linksachter spelen, Ten Hag kan beschikken over Tagliafico. De Argentijn is een belangrijke schakel, omdat hij van het kwartet linksbacks het diepst speelt. Tagliafico wordt vrij veel in het aanvalsspel betrokken.

Tabel 3: Een vergelijking tussen de aanvallende kracht onder Keizer en Ten Hag.

De grote rol voor Tagliafico kan wel eens de reden zijn dat Ajax onder Ten Hag veel meer voorzetten geeft uit open spel dan Keizer: 18 om 14 per wedstrijd. Dit is vrij opvallend! In het moderne voetbal, Real Madrid vormde enige tijd een positieve uitzondering, zie je juist steeds minder dat ploegen er echt tactiek van maken om de voorzet als wapen in te zetten. Het kan ook een teken van onmacht zijn, omdat ploegen over de as van het veld er niet doorheen komen. Check vooral Tabel 3.

Ajax kwam in zijn zeven wedstrijden onder Ten Hag tot slechts 14 doelpogingen uit een voorzet uit open spel, dat zijn er gemiddeld slechts 2 per wedstrijd. Anders gezegd: 16 van de 18 voorzetten leveren niets op, daarmee is 89 procent van de voorzetten van Ajax in feite weggegooid. Misschien hebben we hier de reden te pakken waarom Ajax minder schoten op doel registreert en ook de kwaliteit van de kansen onder Ten Hag lager is.

Tabel 4: Een vergelijking van de defensieve zekerheid onder Keizer en Ten Hag.

Wat aanvallen betreft wist Ten Hag de kluis dus nog niet te kraken, maar op het gebied van verdedigen zit het bij Ajax inmiddels wel goed in elkaar. We zien anno 2018 drie schoten per wedstrijd minder op het doel van Onana. De vergelijking zie je terug in Tabel 4.

Het aantal schoten nam af van 4,1 per wedstrijd naar 3,0, waarbij de kwaliteit van de kansen ook nog een stuk lager liggen dan ten tijde van Keizer. Op basis van de kwaliteit kansen die Ajax weggaf, mocht je bij Keizer 1,1 tegentreffer per wedstrijd verwachten. Ten Hag incasseert vooralsnog 0,7 per duel.

Conclusie? De cijfers bevestigen de algemene gedachte: het is sinds de komst van Ten Hag minder spectaculair, maar er wordt ook minder toegestaan. De grote klus wordt het hervinden van de scherpte voor het vijandelijke doel. De kwaliteit van de kansen ligt op 2,4 Expected Goals per wedstrijd, maar in werkelijk komt Ajax niet verder dan 1,7.

“We moeten leren killen. We moeten vanaf de eerste minuut scherp en alert zijn. De waarneming hebben wat we in zulke situaties moeten doen,” stelt Ten Hag. “Opeens vallen er straks weer doelpunten, daar maak ik me geen zorgen om, maar het komt niet vanzelf.”

“Het heeft met bewustzijn te maken, met beter overzicht houden, doelgerichter zijn in bepaalde situaties en scherper zijn. Als de eindpass in de eerste minuut goed is, kan een wedstrijd vele malen gemakkelijker zijn. Hoe begin je aan een wedstrijd? Wees gelijk ongelooflijk en scherp, kill bij de eerste de beste mogelijkheid.”

• Analyse: Over Huntelaar, doelpunten en gemiste kansen

Het had tegen PEC Zwolle en ADO natuurlijk ook twee keer 4-0 kunnen worden, misschien had Huntelaar wel een balletje binnen geprikt. Dan hadden we de polonaise gelopen, inclusief andere cijfers in de bovenstaande tabellen, maar feit is dat kansen missen al het hele seizoen een probleem is van Ajax. Of, anders gezegd: het scoren op juiste momenten. Het kost niet alleen doelpunten, maar ook punten en misschien wel een schaal.

We weten niet of Keizer na de 0-8 tegen NAC en de 5-1 tegen Roda JC onderweg was naar het kampioenschap, want hij stond ook vijf punten achter ten opzichte van een ontketend PSV, maar het zou de publieke opinie wel kunnen beïnvloeden.

Hoe dan ook zijn die hoge uitslagen Ten Hag nog niet gegeven en ook Vitesse-uit lijkt niet echt een wedstrijdje om het telraam erbij te pakken.