Waarom had Ajax het zo lastig met Twente? Ten eerste vanwege de tactiek van de Tukkers, waarbij goed werd afgewisseld tussen ingraven en druk zetten. Wanneer druk werd gezet, lukte het opvallend vaak Ajax tot een lange bal te dwingen. In plaats van een overtal uit te spelen in de opbouw kozen Maarten Stekelenburg of een verdediger vaak voor een lange bal in de richting van Sébastien Haller of Dusan Tadic. In totaal hanteerde Ajax maar liefst 63 keer de lange bal. Ter vergelijking: tegen NEC vorige week was dat nog 41 keer. Ruim 30 procent meer lange passes dan gemiddelde per duel vorig seizoen.

Op het moment dat er geen druk werd gezet liet Twente zich ver op eigen helft terugzakken in een compacte 4-5-1-opstelling. Hierdoor werden de ruimtes in het midden geblokkeerd en was het voor Ajax lastig het aanvallende trio achter Haller te vinden, laat staan de spits zelf.

Verder was de ploeg van Ron Jans ronduit vervelend om tegen te spelen. Vanaf de allereerste minuut werd het spel van Ajax ontregeld met overtredingen en tijdrekken. In combinatie met een goed gevulde Grolsch Veste een lastige omgeving voor Ajax om stoïcijns een goede wedstrijd op te mat te leggen. Dat twee Ajacieden het in één helft tijd nodig vonden om een tikkie terug uit te delen zegt genoeg over hoe goed Twente erin slaagde onder de huid van Ajax te kruipen en het spel van de Amsterdammers te ontregelen. Sinds februari 2019 werden er niet meer zo veel persoonlijke duels uitgevochten...

Passmaps
We zien om al die redenen een passmap waar we niet vrolijk van worden. Klaassen en Haller kwamen gemiddeld gezien zo’n 35 meter van de goal in balbezit. Aan het kleine bolletje valt af te lezen dat zij van alle veldspelers veruit het minst in het stuk voorkwamen.

Ook opvallend: ondanks de vele lange ballen van Stekelenburg slaagde hij er niet in om vijf passes aan te laten komen bij Tadic, Haller of Steven Berghuis. En de passes van Edson Álvarez en Ryan Gravenberch gingen ook niet bepaald vooruit… De passnauwkeurigheid was sinds april 2019 niet meer zo laag geweest.

Bart Frouws van databureau OPTA kwam nog met het volgende feitje: het middenveldstrio Álvarez – Gravenberch – Klaassen speelde dit seizoen 10,5 uur samen en creëerde daarin slechts vier kansen.

Ryan Gravenberch (3), Davy Klaassen (1) en Edson Álvarez (0) hebben dit seizoen bij elkaar opgeteld bijna 10,5 uur gespeeld en daarin vier kansen uit open spel gecreëerd.

— Bart Frouws (@bartf) August 22, 2021

Op het eerste oog verontrustend, aan de andere kant is het voor geen van deze drie spelers een hoofdtaak kansen te creëren voor anderen.

Traditioneel gezien misschien gek om te zeggen over drie middenvelders van Ajax, maar in het systeem van Ten Hag wel de werkelijkheid. We zien in onze passmaps bijvoorbeeld regelmatig dat de backs veel dichter bij het doel van de tegenstander aan de bal komen dan de controlerende middenvelders, terwijl de nummer tien juist even diep staat als de spits en bediend moet worden.

Simpeler gezegd: Álvarez moet de balans bewaken, Gravenberch moet zorgen dat de bal in de laatste dertig meter van het veld komt en Klaassen moet het laatste tikje geven.

Tegen Twente lieten met name de buitenspelers en de backs het aanvallend afweten. Een aanvallende offday of gaat hier structureel iets niet goed? Dat moeten de komende weken uitwijzen.

Expected Goals
De grafiek laat zien dat Ajax een vreselijk matte eerste helft afleverde. Voor rust werd slechts vier keer geschoten, bij elkaar goed voor nog geen 0.3 Expected Goal. De manier waarop de openingstreffer tot stand kwam, spreekt wat dat betreft boekdelen over het soort voetbal dat Ajax op de mat legde: hotse-knots-begonia-voetbal.

Overigens wordt op basis van deze afbeelding ook duidelijk dat Twente weliswaar een goede wedstrijd speelde zonder bal, maar niet veel wist te creëren. Het zondagsschot wat uiteindelijk nog een puntje opleverde voor de Tukkers gaat er volgens het model van 11tegen11 1 op de 100 keer in.

De openingsgoal werd gemaakt door Haller. De Franse Ivoriaan staat inmiddels op 13 goals in 1744 minuten voor Ajax in de eredivisie, wat neerkomt op één doelpunt per 134 minuten. Als we daar ook nog eens zijn vijf assists optellen, levert hij eens per 96 minuten een goal of assist af. Qua type is Haller niet een typische nummer negen voor Ajax, qua betrokkenheid bij doelpunten gaat het vooralsnog meer dan prima.

Aan het veldje hieronder zien we nog dat het bij het berekenen van het doelgevaar altijd om kwaliteit boven kwantiteit gaat. Ajax kwam maar tot 10 schoten – drie minder dan Twente – maar komt wel tot veel meer Expected Goals. Ajax nam maar twee van deze 10 schoten van buiten de zestien.

Het seizoen is nu drie officiële wedstrijden oud en er is één keer verloren, één keer gewonnen en één keer gelijk gespeeld. Zeker geen droomstart, maar het is nog te vroeg om het vele balverlies en het gebrek aan kansen als structurele tactische problemen te bestempelen. Zeker met het geweldige eerste kwartier tegen NEC in het achterhoofd. Of Twente-uit een incident was valt pas over een paar weken te zeggen.

Als je een klein beetje uitzoomt was Ajax in deze wedstrijd één zondagsschot van Robin Pröpper verwijderd van een driepunter. Vorig seizoen vielen de resultaten in dit soort wedstrijden vaak net goed, waardoor Ajax met het indrukwekkende aantal van 88 punten eindigde. Misschien is het niet meer dan logisch dat de resultaten dit seizoen iets vaker net verkeerd zullen vallen.

Aanstaande zondag om 14.30 uur kan Ajax tegen Vitesse laten zien dat dit puntverlies inderdaad een incident was.