Door Kevin Van Nunen

Er was een tijd waarin gemopper klonk als Erik ten Hag vertelde dat hij een aanpassing deed om een tegenstander pijn te kunnen doen. En elf tegen elf trainen kon toch ook niet de bedoeling zijn? Feit is dat een wijziging goed uitpakt. Dat was tegen Vitesse niet voor het eerst.

Dit keer was een belangrijke en ietwat afwijkende taak weggelegd voor David Neres, die de opdracht kreeg om zo dicht mogelijk rond Klaas Jan Huntelaar te voetballen. Neres mocht dit keer niet vanaf de flank komen, maar moest Vitesse tussen de linies problemen bezorgen. Dit lukte uitstekend!

Laten we snel de statistieken en inzichten van @11tegen11 erbij pakken!

xG-plot en pitch plot
Terwijl we in Kiev nog helemaal gek werden van de vele kansen die Ajax miste, was het in de Gelredome na drie pogingen drie keer raak! Beter zo dan andersom zullen we maar zeggen, want Ajax staat in de eredivisie nog altijd op achterstand. Vergeet dat niet!

Het eerste doelpunt viel niet eens uit een echte kans, maar kwam tot stand uit een poging van veraf van Hakim Ziyech. Ziyechs pogingen van afstand vallen deze zomer stuk voor stuk binnen en dat voorkomt een heleboel kopzorgen! Twee echte kansen later – en nog geen twintig minuten ver – stond er 0-3 op het bord.

De Ajacieden voetbalden niet eens heel veel Expected Goals bij elkaar: een waarde van 1,82 in totaal. Ter vergelijking: tegen FC Emmen werd een hogere waarde genoteerd. De ploeg van Ten Hag werd daarna iets slordiger, maar niet nadat Huntelaar nog twee keer had gescoord, waarvan slechts een treffer telde.

De beste bijrol werd in het laatste halfuur opgeëist door Vitesse, dat ineens uit diverse hoeken begon te schieten en zelfs enkele kansen creëerde. Zo kon het gebeuren dat de thuisploeg alsnog tot 1,7 Expected Goals kwam, vooral via pogingen van afstand waarbij Andre Onana demonstreerde dat hij over vleugels beschikte.

Op basis van de 1,7 Expected Goals had Vitesse best een doelpuntje verdiend, maar vergeet niet dat Ajax de teugels liet vieren. Je komt dit patroon zo vaak tegen: club X heeft een wedstrijd in de tas, club Y schiet vervolgens nog een paar keer op doel. Het beeld van het eerste uur, inclusief fantastisch veldspel, vertelt het werkelijke verhaal. Daar doet het vervolg van een plot amper iets aan af.

Passmaps
Hier wordt het interessant, want we schakelen door naar de plannen van Ten Hag in combinatie met de uitvoering. Hoe werd Vitesse op de pijnbank gelegd? Door Neres voorin rond Huntelaar te laten cirkelen. Het was Ten Hag opgevallen dat de defensie van Vitesse amper vooruit stapte, waardoor er volop ruimte lag in de rug van Thulani Serero.

Het idee was om volop spelers tussen de linies te posteren. Neres had een behoorlijk vrije rol, met Tadic en Ziyech dicht in de buurt. Tadic speelde echt vanaf links en Ziyech trok vanaf rechts naar binnen. Het spel speelde zich in de eerste fase dan ook vooral af op de linkerflank.

Alsof de combinatie Neres/Huntelaar nog niet voor genoeg problemen zorgde, kwamen Tadic en Ziyech daar ook nog eens bij. Vitesse had geen idee wat het er tegenover moest zetten. Als al eens werd geprobeerd om druk naar voren te zetten, onttrok Frenkie de Jong zich hier wel aan. “Je kunt Frenke nauwelijks onder druk zetten, dat is een gave,” vertelde Ten Hag ’s avonds bij Studio Voetbal.

Frenkie vertolkte bij de 0-3 prima de rol van aangever. Hij dribbelde het middenveld in en Serero slaagde er niet in om hem af te stoppen. De verdedigers van Vitesse bleven hangen, waardoor er voor Ajax een heerlijke ruimte ontstond om te combineren. Huntelaar maakte vervolgens ruimte, Neres liep op de verdediging af en kon Tadic inschakelen. Een simpele loopactie van de Serviër was genoeg.

Ajax deed in de eerste fase van Vitesse-uit precies wat Ten Hag verlangde: veel mensen tussen de linies en de snelheid van Neres benutten om de tegenstander op het verkeerde been te zetten. De trainer vertelde vooraf dat de Braziliaan met zijn snelheid achter de laatste linie moest opduiken, maar hij was al een stationnetje eerder betrokken. Anderen namen de afronding voor hun rekening.

Het is ook leuk om te zien hoe ‘hoog’ de positie is die de backs innemen. Mazraoui en Tagliafico lijken wel middenvelders! Blind en De Ligt lossen het dan centraal achterin wel op, waarbij Frenkie zichzelf er soms tussenuit lanceert en Schöne verbindingsman tussen verdediging en aanval speelt.

De passmap maakt duidelijk dat er niet eens een combinatie overdreven zichtbaar was. De Ajacieden wisten elkaar zo gemakkelijk te vinden dat de bal door zo’n beetje het hele elftal werd gespeeld, van links naar rechts en van achteren naar voren. Als er dan voorin volop beweging plaatsvindt, gekoppeld aan dynamiek, dan bezorg je de tegenstander een moeilijke middag.

Zone 14
Ondanks de ruime uitslag en ondanks het goede spel, valt de activiteit binnen Zone 14 wel een beetje tegen. Ajax kwam in dit belangrijke gebied tot 19 passes. Dit aantal heeft wel eens hoger gelegen, maar we zien wel een belangrijk aspect: een assist!

Wij beweren hier met regelmaat van de klok dat Zone 14 het gevaarlijkste deel van het veld is. Dit keer zijn we Frenkie, Neres en Tadic bijzonder dankbaar. Visualiseer de 0-3 nog eens. Frenkie die indribbelde en Neres aanspeelde, die Tadic in stelling brengt. Die gele streep staat voor de pass van Neres: een assist!

Als je vanuit Zone 14 naar voren voetbalt, het liefst met een beetje tempo, dan is de kans groot dat je gevaar weet te stichten. En inderdaad, precies dat is wat Ajax voor elkaar kreeg. Er werden nog vier passes het zestienmetergebied binnen gepasst, maar twee keer rolde de bal weg van het doel en de vijfde poging bereikte geen medespeler.

We zien omgekeerd dat de verdediging ook twee zeer diepe passes van Vitesse toestond, tot zo’n beetje op de doellijn. Dit gebeurde tegen het einde van de wedstrijd, waarbij de Arnhemmers nog een flinke kans kregen op de eretreffer. In dat geval was er nog een geel lijntje opgelicht, maar gelukkig werd de bal wild over geschoten.

Dit geeft wel precies aan waarom Ten Hag geen verslapping of gemakzucht wil zien. “We mogen niet in de spaarstand schieten, want dat kost juist energie. Dan moet je alsnog de bal achterna en dat kost juist energie, terwijl je er nog meer plezier uit kunt halen.”

Hopelijk bewaart Ajax dit voor het volgende blok van de competitie. Dan gaat het er serieus om spannen, met de eerste potjes in de Champions League en de topper tegen PSV.