Een treffen tussen FC Utrecht en Ajax staat meestal garant voor een potje mannelijk voetbal en dat is ook precies wat Dick Advocaat vooraf beloofde, maar hij kon het niet echt waarmaken. “Utrecht, wakker worden”, rolde er duidelijk vanaf de Bunnik-side.

Tegen de tijd dat Utrecht wakker schrok, was het al te laat. En Ajax was bovendien te goed, zo simpel was het ook nog eens. Als de Ajacieden iets zakelijker hadden gespeeld, was de uitslag wellicht hoger uitgevallen. Dit blijft een verbeterpuntje.

Op basis van gegevens van @11tegen11 zoomen we in op het wedstrijdverloop

xG-plot en pitch plot
Hoe verdiend de overwinning van Ajax was, kunnen we afleiden uit het xG-plot. Dit plot geeft de kwaliteit waar van de kansen die beide ploegen wisten te creëren. Zoals je ziet, kreeg Utrecht de bal maar bij één serieuze kans tussen de palen. Er deden zich nog wel twee andere gevaarlijke momenten voor waarbij de bal naast ging.

Als je dit echter afzet tegenover de kansen van Ajax, zie je het plot veel duidelijkere sprongen maken. Het was niet zo dat de grote kansen aaneen werden gevoetbald, je ziet er vier in totaal. Drie van de vier keer ging de bal binnen. Die andere kans was voor Hakim Ziyech, maar hij miste oog in oog met de keeper.

De meeste grote kansen deden zich voor in de tweede helft en twee van die vier kansen werden gecreëerd na de aansluitingstreffer, terwijl Utrecht een wanhoopspoging deed om de meubelen te redden. Het verlaten van de verdedigende stellingen bood Ajax meer ruimte in de omschakeling.

De openingstreffer kwam tot stand uit een vergelijkbare situatie, waarbij Utrecht even vergat dat je zeker tegen Ajax de restverdediging in de gaten moet houden. Twee goede passes voorwaarts later was de snelle omschakeling een feit en kon Kasper Dolberg binnen schuiven na een goed uitgespeelde aanval.

Als we toch een minpuntje moeten verzinnen, is het dat de bal via een reclamebord met een doffe dreun snel weer uit het doel stuiterde. Even serieus: het is toch geen hockey?!

Passmaps
Een blik op de passmaps leert dat de backs opnieuw een belangrijke rol speelden. De dynamiek die tegen Roda JC ontbrak, was er weer. Met name op rechts, via Noussair Mazraoui. Check vooral de dynamische passmaps: het leek alsof de rechtsback in de eerste helft de rol van aanvaller had aangenomen.

Het werd voor de Ajacieden een kwestie van veel schuiven met de bal, om op die manier meer ruimte te creëren tussen de verdedigende linies van Utrecht. Door de bal te laten gaan, kwam er in de eerste helft veel ruimte op rechts bij Mazraoui – die Tannane zijn hielen liet zien – en Ziyech, die lekker kon dribbelen.

Ajax bespeelde die ruimtes goed. Het beeld veranderde in de tweede helft, toen Utrecht overschakelde naar een systeem van 4-4-2. Dit keer ging veel over links, waar Max Wöber de plek overnam van de gekwetste Nico Tagliafico. De tandem Tagliafico – Tadic fungeert zo’n beetje optimaal en Wöber is toch een ander soort speler. Misschien dat Tadic daarom, net als in Kerkrade, niet zijn beste optreden kende.

Het is toch net even iets fijner voetballen tegen een teruggetrokken tegenstander als je een echte opkomende back bij jou op de vleugel hebt staan. Het hinderde Ajax ook weer niet al te veel, want zoals gezegd: de overwinning was dik verdiend.

We zijn op deze plek wel eens kritisch geweest over de optredens van Kasper Dolberg, maar dit keer moeten we een groot compliment maken. Dit is de Dolberg die we zo graag zien! De Deen won duels, toonde zich zelfs na lastige passes in zijn richting balvast en bleek ook nog eens een killer.

Hij had bij de openingstreffer de bal na goed voorbereidend werk voor het uitkiezen en had zijn tweede van de middag gemaakt als Tadic de bal een beetje goed breed had gelegd. Ter compensatie volgde dankzij de VAR een penalty en scoorde Ajax alsnog.

Wat we ook niet mogen vergeten: Lasse Schöne speelde een uitstekende pot! We zagen de controleur zelfs wat hoogstandjes uitvoeren. Een hakje hier, een uitgeschoven been daar. Eens te meer vormde hij de schakel tussen verdediging en aanval. Moest er een vrije man worden gevonden? Speel de bal dan maar via Schöne, die regelt het wel.

Zone 14
Als je de midweekse wedstrijd en Utrecht-uit naast elkaar legt, zie je een groot verschil in Zone 14. Ajax voetbalde tegen Roda JC wel heel erg horizontaal, in de Galgenwaard was gelukkig sprake van veel meer diepte in het spel. Alleen niet per se via Zone 14.

De Ajacieden ondernamen in het gevaarlijke vierkant recht voor het doel slechts 24 passes, waarvan slechts vier keer werd geprobeerd om iemand te bereiken in het zestienmetergebied.

Dit zegt veel over het verdedigende blok dat Utrecht neerzette, maar het zegt ook iets over Ajax. Wat dan? Dat het de oplossing elders wist te vinden. Je ziet het al een beetje gebeuren: de ballen gingen opzij. Vooral naar de linkerkant. Tenminste vanuit Zone 14, want we hebben niet voor niets gewezen op de rol van Mazraoui. Hij werd meer vanaf de flank bediend. Het is sowieso interessant om te kijken naar de activiteit elders.

Halfspaces
Die activiteit vinden we terug in de halfspaces. De halfspace is het vlak aan de zijkant van beide zestienmetergebieden. Dit is een belangrijk onderdeel van het veld. Als je vanuit hier kunt voetballen, hoef je namelijk geen lange, hoge voorzetten te geven. Die kunnen gemakkelijk onschadelijk gemaakt worden.

Ter vergelijking: Feyenoord gooide de bal dit seizoen al 217 keer hoog voor de pot, maar het leverde niet één doelpunt op… Dan kun je beter een voorbeeld nemen aan Ajax, dat graag activiteiten ontplooit in de halfspaces. Met Tadic en Ziyech heeft het hier ook uitstekende spelers voor.

Het is de kunst om binnen halfspaces een situatie te creëren die niet alleen gevaarlijk is, maar waarbij je ook een medespeler kunt bedienen. Bij twee van de drie treffers lukte dit Ajax en ook de penalty kwam voort uit een pass vanuit de halfspace. De pass van Tadic had alleen beter gekund, zodat Dolberg direct had kunnen scoren.

Twee of eigenlijk drie beslissende passes vanuit de halfspaces is een zeer nette score. Je ziet ook dat het gaat om korte balletjes. Als je het simpel houdt, is de kans op doelgevaar veel groter. Je spot ook gewoon bijna geen lange ballen vanuit de grote rechthoeken. Een kwestie van creativiteit, een scherp oog en boven alles natuurlijk kwaliteit.