Een zwartkijker zou kunnen zeggen dat de koppositie afgelopen weekeinde nog verder aan het wankelen is gebracht, doordat er twee doelpunten werden ingeleverd ten opzichte van AZ. De Alkmaarders wonnen met 4-0, terwijl de Ajacieden 1-3 lieten noteren. Toch zijn we blij. En opgelucht.

Er gebeurde zaterdag precies wat Ajax zo onwijs nodig had: het overleven van een moeilijke fase in een wedstrijd, gecombineerd met het maken van doelpunten. Vrijgevochten. Laten we hopen dat we Heerenveen-uit over een aantal weken nog steeds als grote kentering markeren.

Is er hoop? Dat proberen we na te gaan op basis van statistieken van @11tegen11.

xG-plot en pitch plot
Drie grote kansen, drie doelpunten. En dat alles in zes minuten tijd. Het was voor Ajax meer dan voldoende om in het Abe Lenstra Stadion weer eens als winnaar van het veld te stappen. Je kunt omgekeerd ook opmerken dat deze piek erg ver boven de rest van de wedstrijd was verheven, maar met een marge van drie was de wedstrijd natuurlijk wel beslist.

De winstkans kwam daardoor neer op 82 procent en natuurlijk was er sprake van een verdiende overwinning, maar de verhoudingen zijn wel ietsjes scheef getrokken. Waarom? Bijvoorbeeld vanwege de 45ste minuut. Wie de wedstrijd heeft gezien, weet dat Heerenveen eigenlijk op voorsprong had moeten komen.

Wie de wedstrijd niet heeft gezien, kreeg dus ook niet mee dat Alen Halilovic de bal voor het intikken had. Het is eigenlijk nog steeds ongelooflijk dat die kans niet werd gepromoveerd tot doelpunt. En zo waren er wel meer situaties waarbij een verkeerde aanname of slecht schot de thuisploeg duur kwamen te staan. Stel dat Heerenveen wel op 1-0 was gekomen, hadden we dan ook gesproken over een ommekeer...?

Als we dit achter ons laten en doorschakelen, blijkt iets waar we vrolijk van worden: het pitch plot! Of, beter gezegd: de schotlocaties van Ajax. Die zien er onwijs goed uit en ook Heerenveen kon er niet tegenop. We tellen maar liefst zes grote cirkels in en rondom het vijfmetergebied. En dan zijn er ook nog de kleine cirkeltjes. Als dit weer een vast gegeven wordt, kan de productie nog aardig worden opgevoerd.

Passmaps
Er gebeurde in de 47ste minuut van Heerenveen - Ajax iets bijzonders. We herkenden Ajax weer terug! Ondanks de soms moeizame eerste helft besloten de Ajacieden massaal om druk te zetten en de verdediging af te jagen. Heerenveen kwam er niet meer uit en uiteindelijk werd de bal tegen een Ajaxbeen geschoten, waarna een doeltrap volgde.

Het was slechts een doeltrap, maar het verhaal erachter was groter dan dat. Want was dit niet het Ajax dat we zo gemist hebben? Het Ajax dus dat de tegenstander afjaagt en terugdringt tot op de achterlijn, zonder dat die tegenstander nog een idee heeft wat te doen? Het was er eindelijk weer. Een glimp of meer? Onthoud 'm goed, die 47ste minuut van Heerenveen-uit.

Kunnen we dit moment over een tijdje afdoen als de ommekeer? Laten we het hopen. Er is nog een moment dat hiervoor kandidaat is gesteld. En dat is de 'hairdryer-treatment' van Dusan Tadic voor Sergiño Dest. Dest is een 'goede jongen', maar ook goede jongens moeten soms gewoon luisteren naar de aanvoerder en geen grote mond teruggeven als ze worden gecorrigeerd.

Tadic wilde dat Dest inzakte omdat hij telkens zo 'hoog' stond. De Serviër was bang dat het bij balverlies verkeerd zou aflopen. Die angst komt natuurlijk ergens vandaan, want de afgelopen weken moesten de Ajacieden keer op keer kansen toestaan in de omschakeling. Er was sprake van een domino-effect, waardoor de ene na de andere speler onder het jagen te laat kwam, ruimtes te groot werden en een opponent de Ajacieden zonder al te veel moeite schaakmat kon zetten.

We voegen als extraatje dit keer de losse passmaps van de eerste en tweede helft toe. Heel zwart/wit gezegd bevestigen die passmaps het gelijk van Tadic. Kijk eens hoe hoog beide backs staan in de eerste helft. En kijk eens hoe ze inzakken in de tweede helft. Wanneer speelde Ajax zijn beste spel? Juist, in de tweede helft!

Erik ten Hag deed er in aanloop naar Heerenveen-uit een beetje lacherig over. Hij heeft vanuit zijn perspectief als trainer – iemand die tien lager dieper kijkt – nog gelijk ook, maar de positionering van de backs is al langer een thema. Als ze te hoog staan, zeker tegen een ploeg die inzakt, kun je ze niet aanspelen en zijn ze zeer kwetsbaar als de bal lang en snel vooruit wordt gepasst. Vraag maar aan FC Utrecht hoe het de KNVB-bekerfinale wist te halen... En hoe kreeg Heerenveen zijn kansen?

De betere positionering van Ajax als elftal zorgde er in de tweede helft voor dat Donny van de Beek weer als vanouds kon uitblinken. De passmap van de tweede helft is zeer interessant. Van de Beek bediende stuk voor stuk de voorwaartsen en was volop in de beweging, zoals hij zo goed kan. Zelfs vanuit een rol als een van de 'nummers zes' kan Van de Beek op die manier onwijs waardevol zijn, ook in de aanval.

Dit alles valt uiteraard in de categorie 'één zwaluw maakt nog geen zomer', maar het kunnen ook de eerste tekenen van herstel zijn. Je zag hoeveel vertrouwen de belangrijke 0-1 opleverde en hoeveel gemakkelijker Ajax hier van ging voetballen. Het stond in de sterren geschreven dat aan de eerste overwinning echt geen makkie vooraf zou gaan. Daarom is het eindresultaat zo belangrijk!

Nee, je moet er even doorheen. En Ajax ging erdoor. Eindelijk.. Laten we hopen dat deze driepunter inderdaad bevrijdend werkt en dat de tijd de komende week/weken in het voordeel van Ajax tikt. Er is gewonnen, op naar meer fitheid, een nog beter gevoel en een goede reeks!

Zone 14 en halfspaces
Is het lek boven, is alles nu opgelost? We wezen al op defensieve kwetsbaarheid. Die ligt nog steeds op de loer, maar het is positief dat er in de rust herstelwerkzaamheden werden uitgevoerd. Hopelijk opent het ook de ogen van de spelers, zodat ze voortaan vanaf de aftrap beter in positie staan. Dit zal nog hard nodig blijken, voorspellen we. De 1-3 kan hierbij dienen als belangrijke boodschap.

Ook voorin is nog niet alles koek en ei. De activiteit binnen Zone 14 en de halfspaces was nog niet helemaal je-van-het, al was het spijtig dat de prachtige steekpass van Van de Beek niet direct werd gepromoveerd tot doelpunt. Dan had het aanvallende rapport er alweer een stukkie beter uit gezien. En een meevallertje kunnen de voorwaartsen best gebruiken.

Bedenk hier trouwens bij dat Quincy Promes pas net terug is, terwijl de toverkunsten van Hakim Ziyech ook nog niet op en top zijn. Hopelijk pakt de midweekse rust goed uit, want Ajax heeft nog steeds behoefte aan verbetering. Ook de voorwaartsen vertoonden zoals opgemerkt de eerste tekenen van herstel, maar van kampioensvorm was zeker nog geen sprake...

Het valt te hopen dat Ajax in de komende wedstrijden het initiatief steviger naar zich toetrekt en op die manier de ruimtes in Zone 14 en de halfspaces beter benut. De verbeterpunten zitten 'm in de stippellijntjes. Dat is op zich alweer een stap voorwaarts ten opzichte van de verliespartijen, want toen zagen we niet eens stippellijntjes. Met andere woorden: toen kwam de bal amper voorin en kon Ajax aanvallen wat het wilde, maar scoren zou het toch nooit.

Dat slechte gevoel werd in Heerenveen weggewerkt. Ondanks de opluchting blijft het voorlopig het verhaal van die ene zwaluw, maar laten we hopen dat we snel een complete zwerm spotten. Nog negen finales!