Als we iets moeten aanwijzen waar Ajax dit seizoen moeite mee heeft, komen we uit bij de herstart na interlands. De spelers zijn uitgevlogen en weer teruggekeerd en op een of andere manier blijkt het vervolgens vrij lastig om verder te gaan waar je bent gebleven.

Het fijne is dat Erik ten Hag dit erkent en de trainingen erop aanpast om te zorgen dat het goede gevoel zo snel mogelijk terugkeert. Een stapje terug misschien wel om er daarna twee vooruit te kunnen zetten. Het eerste stapje werd gezet tegen Heracles, volgt de tweede stap tegen Lille OSC?

Laten we ons eerst focussen op Ajax – Heracles, met dank aan input van @11tegen11!

xG-plot en pitch plot
Je ziet het er misschien niet echt aan af, maar Ajax had in de openingsfase meer moeite met de Heraclieden dan je op basis van het xG-plot zou vermoeden. Aan de andere kant geldt echter ook: als je niet eens tot een doelpoging komt, ga je nooit scoren. Wat dat betreft had Ajax alles onder controle.

Al moet schijn ook niet bedriegen, want zowel Daley Blind als Perr Schuurs moest doortastend optreden om Heracles-gevaar te neutraliseren. Ajax zette hier heus wel het nodige tegenover, maar het schoot niet uit de startblokken zoals tijdens diverse andere, recente potjes.

Nee, het was wachten op de toverballen van Hakim Ziyech bij de tweede paal. Zodra die toverbal werd gepasst, was het aan Quincy Promes om de score te openen. Bij Heracles staan ze er nog steeds versteld van. “Die ballen van Ziyech zijn bizar,” aldus Cyriel Dessers.

Promes doet met die bizarre ballen zijn voordeel. Er wordt niet eens op getraind, het is een kwestie van telepathie. Als de bal van Ziyech op maat is en Promes goed afrondt, is de tandem onhoudbaar voor zo'n beetje iedere willekeurige defensie. Promes weet nu: gewoon stappen, die bal komt toch wel.

“Ik heb mezelf aangeleerd: je loopt nooit voor niets. Deze loopacties vallen alleen niet te trainen, want het is telkens anders. Net als het moment van spelen. Het is moeilijk, het gaat om timing. En het is zeer moeilijk te verdedigen, dat weten wij ook. Het is echt een wapen van ons,” legt Promes uit.

Dat blijkt, want kijk eens goed naar het pitch plot. Je ziet de combinatie tussen Ziyech en Promes drie keer terugkomen bij de tweede paal. Het zijn ook nog eens de grootste cirkels, om aan te geven dat Ajax uit die combinatie zijn grootste doelkansen creëerde. We zijn het inmiddels gewend, want het gebeurde niet alleen tegen Heracles hè. Nee, ook tegen Chelsea was het raak. Alleen moet zo'n doelpunt wel worden goedgekeurd...

Ondanks een heel aardige mogelijkheid op de gelijkmaker – Andre Onana bleef lang genoeg op de been – in de 45ste minuut was er na de 1-0 voor Heracles geen houden meer aan. Ajax stond in de eredivisie sinds hartje zomer al niet meer op achterstand, dus als de ban wordt gebroken, weet je eigenlijk wel genoeg.

Daar kwam bovenop dat de tweede helft van hoger niveau was dan de eerste 45 minuten. Het meeste doelgevaar deed zich voor in de tweede helft, toevallig weer op het moment dat Ajax richting Noord voetbalde. Er kon nog drie keer gejuicht worden, maar Heracles liet zich ook niet onbetuigd. Door een foutje van Sergiño Dest was 'de nul' teveel gevraagd.

En als we heel kritisch zijn, mocht Heracles toch iets te veel in de buurt van het Ajaxdoel komen. Een waarde van 1,18 aan Expected Goals voetballen lang niet alle tegenstanders van Ajax in de Johan Cruijff Arena bij elkaar.

Passmaps
Lagen de slordigheidjes puur aan Ajax of had ook de tactiek van Heracles er iets mee te maken? Nou... De Heraclieden van Frank Wormuth betraden het veld met een alleraardigste spelopvatting. Er werd niet ingezakt tot randje zestien, er werd geen tijdgerekt en er werd ook niet geschopt, maar druk naar voren gezet. Met drie vooruitgeschoven pionnen werd getracht de opbouw van Ajax te ontregelen.

Dat lukte enigszins, want kijk bij de passmaps naar de rol van Lisandro Martínez. De Argentijn was veelvuldig aan de bal in de wedstrijden tegen Feyenoord en FC Utrecht, maar door Heracles werd hij geneutraliseerd. Dit noopte Ajax ertoe om andere oplossingen te zoeken. Die andere oplossing bleek ook echt afwijkend en daarom de moeite waard om erop in te zoomen.

Wat gebeurde er tijdens Ajax - Heracles? Het is boeiend om de dynamische passmap te bestuderen en kijk daarbij naar de functie van de backs. Vooral aan de positie van Nico Tagliafico kun je goed afzien wat er gebeurde. De Argentijn stoomt altijd graag mee op, maar het bleek tegen Heracles beter te werken om iets uit te zakken en het veld langer te maken.

“We moesten het anders aanpakken. Onze backs staan vaak hoog. Omdat Heracles met drie man druk ging zetten op onze drie centrale spelers, moesten we de backs lager zetten. Op die manier moest de tegenstander meer meters maken om druk te kunnen blijven zetten, maar daardoor kreeg Tagliafico juist meer ruimte om vooruit te voetballen. En Mazraoui op rechts ook. We hebben dat goed omgezet,” verklaarde Daley Blind tegenover Fox Sports.

De verklaring van Blind snijdt nog steeds hout, net als het verhaal achter de passmaps. Je ziet dat er anders werd gevoetbald dan we zijn gewend. Er was geen sprake van een centrale driehoek en niet alleen omdat Martínez werd geneutraliseerd, maar ook omdat Schuurs in balbezit geen hoofdrol speelde. De opbouw werd verzorgd door Blind en dat is natuurlijk prima, maar tegen Lille is de man in vorm geschorst... Schuurs' aandeel in de 1-0 kan houvast bieden, maar dan moet hij zich wel meer laten gelden.

Wat ook een tikje zorgen baart, zijn de rollen van Zakaria Labyad en Dusan Tadic. Labyad is geen typische rechtsvoor en het kan natuurlijk prima werken om hem op te stellen, zoals we tijdens de wedstrijd tegen FC Utrecht (4-0) hebben gezien. Maar Labyad is geen David Neres, die snelheid plus een passeeractie in huis heeft. Labyad moet het meer van het voetballen hebben. We kunnen wat dat betreft alleen maar hopen dat Ajax tegen Lille voetballend goed voor de dag komt, want de handige Neres kan veel beter zijn moment pakken dan Labyad.

En Tadic? Hij etaleert soms zijn ongekende klasse, maar de spits speelt soms zo'n bescheiden rol. Dat is zonde als je weet wat Tadic voor Ajax kan betekenen. Die gemiste kans in de openingsfase was jammer, want hij kan wel een doelpuntje gebruiken. Of een assist. Of enkele goede acties. Het zou zo lekker moeten voetballen met Ziyech in je rug, maar Tadic oogt een beetje bleu.

Hopelijk kan Tadic zijn niveau midweeks in de Champions League weer opkrikken, want tijdens Chelsea-uit was hij nog fantastisch!

https://twitter.com/ajaxlife/status/1198963346671898625

Zone 14 en halfspaces
Het is en blijft prachtig om de diepte in te duiken wat het aanvalsspel van Ajax betreft. Er is zo veel creativiteit en kunde, wat we kunnen koppelen aan techniek en gogme. Daar begin je met recht van te watertanden. En het zijn niet alleen de voorwaartsen die mooie aanvallen opzetten.

Bekijk eerst rustig de afbeeldingen van Zone 14 en de halfspaces. Zoals je ziet, werden er in deze zones van het veld drie doelpunten geboren. Twee keer leverde Ziyech de assist, maar ook Blind is in staat om een bal panklaar af te leveren. Als je kijkt naar die assist en de mislukte passes (zie de stippellijnen) binnen Zone 14 – het gevaarlijkste, maar ook drukste gebied – blijkt wederom hoe knap die assist was.

Het wordt nog mooier als je bedenkt dat Labyad in de rust aan Blind vroeg om de bal ook eens aan hem te geven. “Mag ik ook een keer de bal in plaats van alles op Quincy," vroeg Labyad in de rust. Blind antwoordde dat de eerste bal die goed lag richting Labyad zou gaan. Aldus geschiedde, wat een prachtdoelpunt!

En die assists van Ziyech? Dat is gewoon pure schoonheid. We hebben er al genoeg over gezegd. Kijk er nog maar eens rustig naar en verwonder je in wat voor onwijs bijzondere Ajaxtijden we leven.