Door Kevin Van Nunen

Ajax beleeft weer een valse start. Dit is alweer de derde keer op rij dat het niet lukt om de eerste thuiswedstrijd in winst om te zetten. We weten maar al te goed hoe duur vroeg opgelopen averij kan blijken verderop in het seizoen. En dan spreken we nog niet eens over de druk die serieus toeneemt.

Erik ten Hag zegt dat hij niet anders kon en voerde de nodige wisselingen door. Toch had het iets weg van onderschatting om aan te treden met de spits van Jong Ajax. Blessures of niet, het is geen lekker signaal. Zeker niet als de kanonnen binnen het uur alsnog moeten invallen.

Het eerste puntenverlies is direct een feit en het goede gevoel is eventjes ver te zoeken. Wat als het dinsdag fout afloopt, wat als VVV-Venlo weer zo'n goede zomer kent? Er kunnen nog veel te veel vraagtekens bij Ajax worden geplaatst, terwijl het tijd is voor antwoorden. En rap een beetje.

Op basis van gegevens van @11tegen11 doen wij een eerste aanzet.

xG-plot en pitch plot
We zijn het er allemaal over eens dat Ajax teleurstelde. Daar bestaat geen enkele discussie over. Waar je echter wel over kunt discussiëren, is of de Ajacieden ondanks de magere prestaties recht hadden op meer. Je kunt stellen van wel, je kunt ook opmerken dat Heracles al eerder kon toeslaan.

De Heraclieden uit Almelo zorgden er op z'n tijd voor dat Ajax flink achteruit moest. De thuisploeg won bijna geen tweede bal, wat de ruimte bood om counters op te zetten. Uit twee van die counters kreeg Heracles voor rust goede mogelijkheden, maar treffers leverde het niet op. De Ajacieden zetten hier weinig tegenover, al had Donny van de Beek zijn grote kans moeten verzilveren.

De ploeg van Ten Hag probeerde na rust aan te zetten, maar drukte niet door. Dit kun je prima zien in het xG-plot, waarin wordt weergegeven of en welke kansen bij elkaar werden gevoetbald. Ook de grootte van een kans kun je afleiden, op basis van de sprongen die het plot maakt.

De impulsen van Klaas Jan Huntelaar en Frenkie de Jong waren nodig om iets te forceren. En toen Ajax begon te forceren, omdat het ook tegen de klok begon te voetballen, kon Heracles loeren op de ruimte die achterin ontstond. De manier waarop tegentreffers tot stand komen, is alleen wel echt om gek van te worden. Opnieuw viel er een prachtige uithaal binnen van een speler die zoiets normaal nooit doet. Hoe kan dit Ajax toch zo vaak overkomen? Heeft het er soms ook mee te maken dat Mazraoui het liet gebeuren?

Ondanks de late achterstand kwam Ajax nog op gelijke hoogte. De rake kopbal van Matthijs de Ligt blijkt hopelijk op diverse manieren waardevol. De laatste drie keer dat Ajax opende met een remise werd het aan het einde van het seizoen kampioen. Dat is na een nederlaag in de eerste wedstrijd nog nooit gebeurd. 

Al lijkt een veel belangrijkere voorwaarde dat de getallen die staan voor Expected Goals een stuk beter worden, want een winstkans van 45 procent is verre van groot genoeg.

Passmaps
Er staat niet voor niks in de kop dat Ten Hag met oplossingen moet komen. Ja, er kregen diverse spelers rust vanwege de drukke zomer en het volle programma. Die spelers komen terug, daar ligt het niet aan. Maar Heracles stelde Ajax voor het aloude euvel: vind maar eens een gaatje tegen een ploeg die gewoon goed staat te verdedigen.

De nieuwe trainer van Heracles, Frank Wormuth, koos ervoor te spelen vanuit een 4-4-2-formatie, met een vierkant om het middenveld dicht te houden. Je kunt dit blok er precies uitplukken in de passmap van Heracles. Als je dan zo slecht en ongeïnspireerd voetbalt als Ajax deed, gebeurt er weinig om dit blok kapot te spelen. Dat kapot spelen lukt soms pas in de tweede helft, als je het tempo maar hoog houdt, alleen bleef Heracles vrij eenvoudig op de been.

Het lukte Heracles om Ajax te dwingen de bal naar de flanken te spelen. Het is altijd goed om de tegenstander naar de zijkanten te dwingen, want dan ben je in staat om het midden dicht te houden. Als je dan ook nog eens zo slecht en slordig voetbalt als Ajax deed, in een veel te laag tempo, komt een punt of meer binnen handbereik.

Je ziet aan de passmap van Ajax dat het moeite had om een opening te vinden. Verdedigers spelen elkaar sowieso vaak de bal toe, maar bij Ajax zijn de lijnen tussen de achterste linie onderling wel erg dik. Het lukte gewoon niet om naar voren te voetballen, waardoor het een saaie avond werd. De middenvelders Eiting en Van de Beek konden niet echt lekker aansluiten en stonden gemiddeld vrij dicht op de verdedigers.

De distributie hield ook al niet over. Eiting werd weinig in het spel betrokken en slaagde er amper in een medespeler te bereiken. Van de Beek kwam voor zijn doen nog regelmatig aan de bal, maar ook vaak op posities waar dat voor Heracles weinig kwaad kon. Hij wist tenminste wel ballen bij Ziyech te bezorgen, maar je kunt omgekeerd ook stellen dat die ballen werden opgehaald.

Ziyech deed wat hij kon, daar lag het heus niet aan. De spelmaker probeerde openingen te vinden en medespelers weg te sturen. Hij moest zo veel tegelijkertijd en in zijn eentje opknappen dat er haast geen puf overbleef voor datgene waar hij juist zo goed in is: tussen de linies lopen en steekpasses versturen. Het hielp Ziyech ook niet mee dat hij in de steek werd gelaten door de flankspelers: Neres en Tadic speelden ver onder hun kunnen.

We hebben iets nieuws en vinden het tof, heel tof! Helaas trappen we niet af met de leukste wedstrijd, maar toch. De dynamische passmap! https://t.co/1JzmQ7oEVF #ajaher #ajax pic.twitter.com/JA0iZc9H1f

— Ajax Life (@ajaxlife) 13 augustus 2018

Zone 14
Ook als we de passes in Zone 14 bestuderen, blijkt dat Heracles erin slaagde om Ajax naar de flank te dwingen. Bekijk het plaatje eens goed. Er werd van links naar rechts gevoetbald en op die manier kom je gewoon niet dichter bij het doel. Er was ook weinig sprake van diagonale passes, de ballen waren vooral horizontaal. Van links naar rechts dus. En soms weer terug. Geen goed teken.

Het idee van ballen in Zone 14 is juist dat je vooruit moet proberen te passen. Wanneer het lukt om vanuit dit vierkant een bal voorwaarts te spelen en aan te laten komen, is doelgevaar nooit ver weg. De kans van Van de Beek kort voor rust was hier een goed voorbeeld van, maar helaas ook zo'n beetje het enige. 

We hebben hier een duidelijk verbeterpunt te pakken. Het lukte Ajax alles bij elkaar 7 aangekomen passes vanuit Zone 14 in het zestienmetergebied te versturen, maar er werd geen defensie open gespleten en bij de passes op links werd de bal juist tussen de palen vandaan gespeeld, waardoor er altijd een vervolgactie nodig was. En dus een kans voor Heracles om over te gaan tot verdedigen.